Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Częśćpierwsza.„Satelitki”Orzeszkowej
talentu,jakiwarsztatowychumiejętności.Jakieutworyczytała
jednakWyczańska?Boprzecieżniepowoływałasięwyłączniena
negatywneopinienaichtematzawartewszkicachkrytycznych.
Możeprzyczyntakiejocenypisarkinależyszukaćwczasie,wktó-
rympowstałartykułoMorzkowskiej-Marrené?Miałotomiej-
scewlatach60.XXwieku,wokresiePRL-u;ówczesnapolityka
społeczno-ekonomicznaodnosiłasiękrytyczniedoarystokracji
iziemiaństwaopisywanegowwieluutworachautorkiEmancypo-
wanej.Czaspowstaniarozprawyprawdopodobnienajlepiejwyja-
śniajejtendencyjność.
Przywołamzatemtefragmentywypowiedzikrytykówwspół-
czesnychMorzkowskiej-Marrené,którepominęłaWyczańska.
OileKarczewskiwrecenzjiDzieciszczęścia(1891)dajejedno-
znacznienegatywnąocenępowieści,którannicwspólnegonie
maztalentem”10,otylestudiaJeske-Choińskiego(1887),Brodow-
skiego(1903)czyGallego(1905)komplikująrecepcjętwórczości
pozytywistkiipodważajądrugorzędnośćMorzkowskiej-Marrené
utrwalonąprzezdwudziestowiecznątradycjęhistorycznoliteracką.
Jeske-ChoińskizarzucaautorceWalki,identyfikującejsię
zobozempostępowym(czylizpozytywistami),żejejutworynie
sąwyrazemrozumu,aleserca,bohaterowiezaśtonieprzedsta-
wicieleinteligencji,alepostacizntowarzystwa”
.Podsumowując
swojąwypowiedź,krytykżałuje,żepisarkanobdarzonaniepo-
spolitymtalentem”podporządkowałagowyłączniedramatom
namiętności11.
Galle,oceniająctwórczośćMorzkowskiej-Marrené,rozkłada
akcentyodwrotnie.Powieścitejautorkisądlaniegoegzempli-
fikacjąpozytywistycznychidei(przedewszystkimemancypacji
kobiet):nTastronaspołecznawysuwasięuniejnapierwszyplan,
zpewnąnawetszkodąstronyartystycznejutworów,którąnieraz
poświęcatendencyjności”12.
10W
.Karczewski,[„Dzieciszczęścia”.Powieść,przezWalerięMarrené.Recen-
zja],nBibliotekaWarszawska”1893,t.1,z.2,s.390-392.
11Zob.T.Jeske-Choiński,Typyiideałypozytywnejbeletrystykipolskiej,War-
szawa1888,s.32-45.KrytykaJeske-Choińskiegobyłauzasadnionabrakiem
konsekwencjipisarki,któraotwarcieutożsamiałasięzobozempozytywistów.
12H.Galle,Przedmowa,w:W
.Marrené-Morzkowska,Cyganeriawarszaw-
ska,Warszawa1905,s.6.Ortografięorazinterpunkcjęwszystkichfragmentów
