Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zwiększającychswewpływykółfinansowo–przemysłowych,m.in.wielkiego
magnatazZagłębiaSaaryCarlavonStumm–Holberga.Stopnioworosłateż
rolaniezależnychodparlamentusekretarzystanulubdziałającychoboknich
radców(m.in.FriedrichaHolsteina).Spadałoznaczeniewielkiegoziemiań-
stwa.Pruskijunkierniebudowałkoleibagdadzkiejiniebyłzainteresowany
marokańskimizłożamiżelazairudymanganowej,zachowałjednakznaczne
wpływywadministracji,wwojskuiwsejmiepruskim.
RządRzeszyprowadziłpolitykęzagraniczną,gospodarcząispołeczną
zgodniezinteresamiidążeniamiwielkiejburżuazji.Niemiaławięconapo-
wodudoniezadowoleniaiopozycji.Wsilnym,autorytatywnym,niezależnym
odzmiennejkoniunkturyparlamentarnejrządziecesarskimupatrywała
ochronęprzedklasąrobotniczą.Toteżstronnictwonarodowo–liberalne,wy-
razicielinteresówwielkiejburżuazji,byłozaWilhelmaIIstałąpodporąrzą-
du,popierałojegopolitykęzagraniczną,kolonialnąibudowęsilnejfloty
wojennej.Jedyniepośródinteligencjiniemieckiej,zwłaszczawNiemczech
południowychizachodnich,wszeregachstronnictwapostępowego,lewicy
obozuburżuazyjnego,odzywałysięczęstogłosykrytycznewstosunkudopa-
nującegoporządku,aleopozycjaztejstronybyłasłaba.
W1906r.rozpadłasiękoalicjarządowawparlamencieRzeszy.Tworzy-
łyjąoddawnatrzywpływowestronnictwa:konserwatyści,narodowilibera-
łowieiCentrum.PowodembyłaopozycjaCentrumisocjaldemokracjiwo-
becpolitykikolonialnejrządu,azwłaszczaopłacaniejejzpieniędzypodat-
ników.Socjaldemokraci,którzykierowaliwielkimstrajkiemgórników
wstyczniu1905r.wZagłębiuRuhry,terazdoprowadzilidopotężnejde-
monstracjiantyrządowejwBerlinie.Wszystkotospowodowało,żeBülow
wgrudniu1906r.rozwiązałparlamentirozpisałnowewybory.Odbyłysię
onewstyczniu1907r.idałyrządowipołowicznezwycięstwo.Centrum
zwiększyłonieznacznieswójstanposiadania,socjaldemokracistracili
wprawdziebliskopołowęmandatów(43zamiast81),aletylkoskutkiem
swoistejgeografiiwyborczej,gdyżgeneralniewzrosłaliczbagłosów,które
padłynakandydatówsocjalistycznych.Rządoparłsięteraznatzw.bloku
Bülowa;tworzyligokonserwatyści,narodowiliberałowieipostępowcy.Była
towszakżekruchakombinacja,gdyżjużw1909r.usunęlisięzblokukon-
I.EpokaWilhelmińska
25
