Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zagadnieniehistoriografiipamięci
iodchodzizjejnosicielami”.Oilepamięćkomunikatywnamapłynny,niestały,
efemerycznycharakter,towyróżnionadrugaodmianaDpamięcispołecznej”–
Dpamięćkulturowa”jestwpewnymstopniupamięciązastygłą37.Czas,októrym
mówi,nieposiadajużświadków,zachowywanyjestjedyniewwytworachkul-
tury,niemożebyćniczyimwspomnieniem.Pamięćkulturowatopamięćocza-
siezaprzeszłym,znanymjedyniezprzekazukulturowego.Pamięćkulturowa
topamięćoczasiepozahoryzontemżyjącychpokoleń.Assmanndefiniujeją
wnastępującysposób:
Jejsednemjestzinstytucjonalizowanamnemotechnika.Pamięćkulturowa
orientujesięwedługstałychpunktówwprzeszłości.(...)Przeszłośćzastyga
tuwpostacifigursymbolicznych,doktórychprzywierapamięć.(...)Pamięć
kulturowarejestrujeniefaktyczną,alewspominanąhistorię38.
Współczesnośćijejczasprzeszły,któryjestwciążobecnywpamięciludzi
żyjących,nieustanniezmieniasięwczaszaprzeszły,społecznapamięćżyją-
cychprzeradzasięwpamięćkulturowądostępnąjedyniepoprzezwytwory
kultury.
DPamięćkomunikatywna”nieuchronniestajesięwięc–wpewnym,trudnym
dowyznaczeniamomencie–pamięciąkulturową.Jesttopłynnaiwciążprze-
suwającasięwprzeszłośćgranicazwiązanazezmianąpokoleńiodchodzeniem
ostatniejgeneracji,którabyłaświadkiemjakiśhistorycznychwydarzeń.Tenro-
dzajpamięcinazwanoobrazowoDprzesuwającąsięluką”(floatinggap)39,przesko-
kiemmiędzyczasempamiętanymjeszczeprzezżyjącychaowymczasemzaprze-
szłym,dostępnymwzupełnieinnysposób,ponieważniejestonwspomnieniem
żadnegożyjącegoświadka.Ówprzeskokdokonujesiępo70–80latachodczasu
wydarzeńbędącychprzedmiotemDpamięcikomunikatywnej”,którawłaśniepo
tymokresiestajesiępamięciąkulturową.Międzyowymzaczątkiempamięci
komunikatywnejaDodejściemjejnosicieli”,awięcjejkresem,mijajednakspo-
roczasu.Zasadnejestwięcpytanie,jakimzmianomiewolucjipodlegawtym
okresieDpamięćkomunikatywna”,cosięzniąwtymczasiedzieje.Assmanna
37Wartojeszczerazzwrócićuwagęnakonieczneschematyzacje,abyuporaćsię
zopisemniezwyklezłożonegoiskomplikowanegoprocesu.DefiniowanaprzezAss-
mannapamięćkulturowa,mimożeokreślonajakozastygnięta,równieżpodlegaprze-
cieżzmianom.ŚredniowieczeinaczejpostrzeganebyłowOdrodzeniu,niżwepoce
barokuczywwiekuXIX.Jeszczeinaczejpostrzeganejestdzisiaj.Pamięćkulturowa
odniesionadośredniowieczabyławkażdejztychepokinna.Percepcjaprzeszłych
epok,periodyzacjaisamopoczucieczasuhistorycznegozmieniasięnieustannie.
Teprzemianypamięcikulturowejpodlegająjednakinnymregułom,niżkształtowa-
niesiępamięcikomunikatywnej.
38J.Assmann,DaskulturelleGedächtnis…,s.52.
39L.Niethammer,Diesseitsdes„FloatingGap“.DaskollektiveGedächtnisund
dieKonstruktionvonIdentitätimwissenschaftlichenDiskurs,w:L.Niethammer,
Deutschlanddanach,Bonn1999,s.565–582.
24
