Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Historięliteratury–jakzauważyłaMariaJanion1–możnaopo-
wiadaćnawielesposobów.MożewięcbyćopowieściąoWżyciu
itwórczości”wielkichpisarzyalbohistoriądialogumiędzydziełem
aczytelnikiem;możebyćhistoriążycialiterackiego,powstawania
iumieraniagatunkówirodzajówliterackich,idei,tematów,motywów
literackich.Niechsięotospierająinni,niechpiszą,jakktouważa.
Jednakwszystkieteopowieścimająjednegobohatera–literaturę,
awięctekilka,możekilkanaściealbokilkadziesiątksiążek,wktó-
rychwciążodnajdująsiękolejnepokoleniaczytelników.
Naczympolegafenomenarcydzieła–książkitrwalszejniżkilka
sezonówwydawniczych?Powyższepytanienierazstarałasięroz-
strzygnąćpolskakrytykadwudziestegowiekuzwiarątropiącaślady
arcydzieławkolejnychpowieściachrodzimychpisarzy.Wynikało
tozapewnezespecyfikipolskiejliteratury,którejwszczególności
przezwiekiprzypisywanotyrtejskieposłannictwo.Literaturabyła
wnaszejkulturzezawszeczymświęcejniżtylkoWnajpiękniejszą
zabawą,jakąsobieludzkośćwymyśliła”–jakpisałaWisławaSzym-
borska.Krytycyiczytelnicy,przyzwyczajeniodczasówromanty-
zmudotego,żeliteraturarównocześniediagnozujesytuacjępoli-
tyczną,dajewskazówkinaprzyszłość,głosiprogramyspołeczne
inarodowowyzwoleńcze,anadewszystkokształtujenasząświado-
mość,wrażliwośćijestspołecznymbarometrem,dodzisiajwycze-
kującodekadęarcydzieła,spełniającegowszelkiepotrzebychwili.
Świadcząotymlicznedyskusjeprowadzonenałamachpismlite-
rackichikulturalnych.Zpodobnymiemocjamiprzezzeszłedzie-
sięcioleciatropiliarcydziełakrakowscykrytycyzesłynnejWszkoły”
KazimierzaWyki,zresztązsamymprofesoremnaczele.Pisałwroku
1973JanBłoński:WWszyscyzatemszukamyarcydzieła.Chcemy
paśćprzednimnakolanaalboodbudowaćwsobie.Wostateczności
–wmówićwksiążki,którebadamy.Jakwiosnamusiwiosnować,
takbudowanieliteraturyodsyładonajpierwszychfascynacjiipro-
wadzidorozkosznejkapitulacjiprzedarcydziełem.[…]Boprzecież
arcydziełatopunktyorientacyjne,triangulacyjnewieżekultury”2.
