Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
RozdziałI.NiemieckahistoriaInflant
mieckojęzycznaposługujesięnajczęściejterminem„Deutschbalten”,
conależałobyprzetłumaczyćjako„Bałtowieniemieccy”lub„Niem-
co-Bałtowie”.Rzadziejspotykanajestwersja„Baltdeutschen”,któ-
rawłaśnieprzekładasięjako„Niemcybałtyccy”,coprzyjęłosię
wpiśmiennictwiepolskim.Podkreślasiętymsamym,iżchodzi
oNiemcówwkrajachbałtyckich,czylikolonizatorów,którzywswych
podbojachzawędrowalidalekopozanależneimwEuropiemiejsce.
Wsłowie„Deutschbalten”natomiastobcujemyzBałtami,którzy
wprawdziemająjakieśzwiązkizkulturąniemiecką,aleichpoczu-
cieprzynależnościterytorialnejwiążesięzNadbałtyką,takjakto
mamiejsceuinnychautochtonów.Jużsamanazwazawierawsobie
zalążkipodstawowychkomplikacjiwhistoriiNiemców,którzyzara-
zembyliiniebyliBałtami.
StosunekNiemcówdowłasnejbałtyckiejprzeszłościnaznaczony
byłodpoczątkusprzecznościamiiobiekcjami,jakieniesiezesobą
samfaktkolonizacji.Zjednejstronywciągubezmałaośmiusetlat
niemieckojęzycznamniejszośćpozostawiłanaterenachdzisiejszej
ŁotwyiEstoniiniewątpliweśladyeuropejskiejcywilizacjiitrudno
ichniedostrzeczwiedzającRygęczyTallin.Zdrugiejstronydzieje
tespiętesą,jakklamrą,krwawymipodbojamiwśredniowieczu
iokrucieństwamiostatniejwojnyświatowej,wktórehitleryzmwplą-
tałtakżelokalnenacjonalizmy:łotewskiiestoński.Przezsiedem
wiekówpowstawałsplottendencji,win,pokut,wywyższeńiponi-
żeń,skazującychniemieckichhistorio-ikulturografównaniekończą-
cesiędywagacjewokółtego,cozwykliokreślaćmianemBaltisches
Erbe(bałtyckiedziedzictwo)2.TrudnoodmówićracjiMichaelowi
Garleffowi,którywtrafniezatytułowanymwykładzieDieDeutschen
imBaltikum-LeistungundSchicksalwskazywałnawieloznacz-
nośćniemieckiejobecnościwInflantach.Stanowiłaonapomostpo-
międzyWschodemiZachodem,gwarantowałapostępicywilizację,
atymsamympozwalałasięinterpretowaćjakoniewątpliwysukces
niemieckiegoKulturträgera(krzewicielakultury).Byłajednakwciąż
skutkieminamacalnymdowodemagresji,jakiejpoddanotutejsze
narody,funkcjonowałateżraczejnazasadziebastionuprotestanc-
kiejwyższościiochronykupieckichdóbr,aniżelipowszechnegodomu
kultury.Przeniesienieproblemunaszerszyplandziejóweuropej-
skichbywapróbągeneralizowania,awięcodciążeniawłasnego
sumienia,nieuwalniajednakodrozdwojeniahistorycznejjaźni:
2Odwołujęsiętudotytułudwutomowegodziełapodred.ErikaThom-
sonaBaltischesErbe.FünfundsechzigBeiträgeinBerichtenundSelbstzeu-
gnissen,Frankfurtn.M.1964orazBaltischesErbe2.BeiträgeundZeu-
gnisseüberBalten,Frankfurtn.M.1968.
