Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
(Nie)zapomnianyczararcydzieł…
gazet,wczęścizatytułowanejnKultura”natrafiamuprogulata2009rokunaaż
dwazachwyty,wyrażoneprzeztegosamegoautora,WładysławaOrlińskiego,
wobecpierwszegozdaniajednejznajznakomitszychpowieściwszechcza-
sów(zpewnąpremedytacjąnieograniczamtupolaobserwacjidokonstrukcji
szkatułkowych),autorstwaPolaka,aczkolwieknapisanejwjęzykufrancuskim
(ManuscrittrouvéàSaragosse,1803-1815)-JanaPotockiegoiopowiadania
Człowiekprzeciążonywgatunkusciencefictionjednegoznajwybitniejszych
współczesnychangielskichpisarzyikrytyków(obatetalentyniezawszeidą
wparze)-JamesaGrahamaBallarda3.Alepokolei.
Wkręgusensacjiniekoniecznieliterackich
Coprawda,redakcjanGazetyWyborczej”uznałazastosownezłożyćgłęboki
ukłontzw.czytelnikowimasowemu,zniżyłasiędogustówpożeraczytabloidalnej
papki,wstawiajączarazpozgrabniewymyślonymprzezWładysławaOrlińskiego
tytuleReportażznalezionywSaragossiefragmentoksymoroniczny,uwspółcześ-
niającyizarazemociekającysensacją:nUPotockiegoCyganiezSierraMorena
gustowaliwludzkimmięsie.Dziśsprzedająnarkotyki”4,jednaktekstotwiera
owazwracającamojąuwagę,zaskakującaintrodukcja:
nHrabiaOlavidezjeszczeniebyłsprowadziłosadnikówdogórSierra
Morena”-pierwszezdanieRękopisuznalezionegowSaragossieto-moim
zdaniem-jednoznajpiękniejszychpierwszychzdańwhistoriiliteratu-
ry.Nieopręsięwięcpokusie,żebyrozpocząćodniegoswojąopowieść
opodróżyśladamihrabiegoJanaPotockiego.OrazkawaleraAlfonsavan
Worden,kapitanagwardiiwalońskiej,bohaterajegoRękopisu…5.
3Myślęnietylkoobiblijnychodniesieniachsłowanzachwycenie”(zob.ks.J.Flis:Kon-
kordancjaStaregoiNowegoTestamentudoBibliiTysiąclecia.Wyd.2,uzup.Warszawa2000,
s.1802),takżeozachwyceniudosiódmegoniebaliteraturoznawcówizwykłychzjadaczy
epickiegochleba,corazbardziejzresztąniepowszedniego.Jestznakiemczasustaływzrost
poetyckiejiepickiejentropii,rozpaddawnychwartości,kryzystradycyjnychkategorii
estetycznych.Dawniejniezwykłetekstynazywanoarcydziełami,dziśsamaktlekturystaje
sięrzadkością,wartościąsamąwsobie,świętemiekstrawagancją,arcydzieławypierają
bestsellery.Gdyktośwpadawzachwytnadjednymbodaj(niekonieczniezresztąpierwszym)
zdaniem,mamydoczynieniazautentycznymżyciem,niepogrzebemliteratury.
4W
.Orliński:ReportażznalezionywSaragossie.nGazetaWyborcza”
,10czerwca2009,
dodateknDużyFormat”
,s.7.
5Tamże.Namarginesie,poloniścijużwszkolepodstawowejuwrażliwialinasnato,
żepowtórneużyciewjednymzdaniutegosamegosłowamusibyćstarannieprzemyślane
iuzasadnione(potoprzecieżsystemobfitujewsynonimyizaimki).Trzecieprzywołaniejest
zazwyczajnaganneistanowimanifestacjęstylistycznejnonszalancjiautora.Tauwagadotyczy,
