Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Armavirumquecano…”…
19
Czytelniklepiejzorientowanywzawiłościachpoetykitekstówzprzełomu
XVIIIiXIXwieku,azwłaszczaobeznanyzfunkcją,jakąwówczaspełniłyele-
mentydelimitacyjneliterackiegodziełasztuki,zwrócipewnieuwagęnafakt,
żejesttopierwszezdanieopowieści,introdukcjanarracjiDniapierwszego.
RękopisznalezionywSaragossieotwierabowiemPrzedmowa,potemnastępuje
sześćdziesiątsześćndni”historiiwłaściwej,którązamykaodrębneZakończenie,
wreszciepojawiasięDodatek.DalszyciąghistoriinaczelnikaCyganówzdnia
czterdziestegosiódmegowedługwersjiAvadoro6.Dlaliteraturoznawców,dla
którychintegralnośćposzczególnychczęścidzieła(nieunieważniającaich
pewnejautonomiczności)niepodlegadyskusji,inicjalnymzdaniemRękopisu
jestzatemuwiarygodniającetreśćmanuskryptunzeznanie”pierwszegospośród
jakżewielunarratorów,szczęśliwegoznalazcynkilkuzapisanychzeszytów”
,
zawierającychnhistorieokabalistach,zbójcachiupiorach”
,mianowiciezda-
nieotwierającePrzedmowę:nJakooficerwojskfrancuskichuczestniczyłem
woblężeniuSaragossy”7.Wypowiedzenietopozwaladośćdokładnieumieścić
wczasieówmoment.Saragossę,któratakdzielniebroniłasięjeszczewczerw-
curoku1808,zdobytopotrwającymbliskodwamiesiąceoblężeniu,pod-
czaswyprawywojsknapoleońskichwlutymroku1809.DrogędoSaragossy,
oczywiście,szerokopojętegodyskursupublicznego,niezabiegówpoetyckichi-ściślej-re-
torycznychwobrębie(arcy)dziełliterackich;wystarczyprzyjrzećsiędokładniej,jakważne
funkcjeideowepełniąwFerdydurkeWitoldaGombrowiczanpowtarzaniesłów,poliptoton,
pleonazm,kalambur”(J.Paszek,F.Mazurkiewicz:PrzeczytacienFerdydurke”.Katowice
1998,s.51-60).OsobnąkwestiąjestprzekonanieGombrowicza,żepowtarzaniepozwoli
mudostaćsięnapolskiparnas:nIpolecamwammojąmetodęnasilaniaprzezpowtarzanie,
dziękiktórejpowtarzającsystematycznieniektóresłowa,zwroty,sytuacjeorazczęścinasilam
jepotęgujączarazemwrażeniejednolitościstyludogranicnieomalmaniackich.Przezpo-
wtarzanie,przezpowtarzanienajsnadniejtworzysięwszelkamitologia!”(W
.Gombrowicz:
Pismazebrane.Oprac.W
.Bolecki.T.2:Ferdydurke.Kraków2007,s.65;cyt.za:J.Paszek:
BlasknFerdydurke”.nŚląsk”2017,nr12(265),s.44).
6J.Potocki:RękopisznalezionywSaragossie.Przygotowanietekstu,posłowieiprzy-
pisyL.Kukulski.[TekstopartynaprzekładzieE.Chojeckiegoz1847roku].Warszawa
1965.PrzekonująmnieargumentyMariiJanoszki,którejdoktoratnNawiązaniadoRękopisu
znalezionegowSaragossieJanaPotockiegowwybranychpowieściachXXwieku”
,napisany
wUniwersytecieŚląskimpodopiekąnaukowąprof.drahab.JanuszaRyby,recenzowałem
wroku2016iuznałemzanajbardziejaktualnekompendiumproblemówdotyczącychar-
cydziełaPotockiegodoczasuwydania:J.Potocki:RękopisznalezionywSaragossie.Oprac.
F.Rosset,D.Triaire.Nowetłumaczenieostatniejwersjiautorskiejz1810rokuA.Wasi-
lewska.Kraków2015,czyliwersjibezpostaciŻydaWiecznegoTułacza(tawersjaukazała
sięweFrancjiw2005roku)-żewomawianiuproblematykirecepcjidziełasprzedroku
2015trzebasięodwoływaćdooryginałuiprzekładuChojeckiego;recepcjawersjinajnowszej
dopieroprzednami.
7J.Potocki:RękopisznalezionywSaragossie…,1965,s.5.
