Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Zamkniętyświatsamobójstwa”…
19
starykupiecinarrator.nPrzetarg”międzydwomakonkurentamioto,doktórego
znichkobietabędzienależeć,wygrałnarrator.
MężczyznaodpoczątkupatrzyłnaPotulnąjaknaswojąwłasność,podda-
wałpróbom,obserwował,wreszcieuznałzadowalającąjakośćtowaruioszacował
wartość.Oświadczynyprzybrałyformęfinalizowaniatransakcjihandlowej.Sucho
irzeczowo-chociażniebezkokieterii-bohaterwyliczyłswojewady,jasno
przedstawiłwarunki,jakieprzyszłejżoniezapewni,iuściślił,czegospodziewać
sięniepowinna.Znającjejżyciowąsytuację,niewątpiłwswojąnadniąwładzę.
Szlachcic,zdymisjonowanysztabskapitanświetnegopułku,jużzracjilepszego
urodzeniamusi-jegozdaniem-byćpostrzeganyprzezubogądziewczynęjako
darlosu.Oświadczynyprzyjęto,transakcjazostaładokonana.Zapłatąmiałabyć
całkowitafizycznaiemocjonalnauległość.DziesięćlatwcześniejwZbrodniikarze
Dostojewskipisał:
[ł]postanowiłsobiepoślubićpannęuczciwą,alebezposagu,itylkotaką,która
zakosztowałabiedy;bo,jegozdaniem,mążniepowinienniczawdzięczaćżonieidaleko
jestlepiej,jeżeliżonauważamężazaswojegodobroczyńcę(Dostojewski1984b:42).
MowaoPiotrzeŁużynie,alesłowateidealnieopisujątokmyślibohatera
Potulnej.Uczuciewdzięcznościwprostejdrodzeprowadzidoubezwłasnowol-
nienia.nWyciągnąłjązbłota”(P:82)ito-wjegoprzekonaniu-dawałomunad
kobietąwładzęabsolutną.Niebezznaczeniabyłarównieżróżnicawieku-ona
zaledwieszesnastoletnia,onzaśmiałlatczterdzieścijeden3.nTomnieupajało,
topoczucienierówności,bardzotorozkoszne,ach!bardzo”(P:82)-wyznał
później.Postawataodzwierciedlagłoszoneprzeznarratoraprzekonanieoułom-
nościkobiecejnatury.Twierdziłonmianowicie,żewarunkiemsamodzielności
istnienia-pojmowanejjakoegzystencjalnaniezależnośćiprawopełnegodecy-
dowaniaosobie-jestoryginalność.Onazaśstanowicechęcharakterologicznie
predestynującąiformalnieuprawniającądodominacji.Kobietytegoprzywileju
nieposiadają,aichudziałemipowinnością-wieścił-jestokazywaniemęż-
czyźnieszacunku,posłuszeństwaimiłości(wkolejnościwłaśnietakiej!).Płeć
żeńskawsposóbnaturalnywpisujesięwprzeznaczonąjejrolę,czegodowód
stanowinieskończonabezkrytycznośćiuwielbieniekochającejkobietywobec
jejmężczyzny:
Nawetprzywary,nawetwystępkiukochanegoczłowiekaubóstwi.Samnieznajdzie
dlaswychbezeceństwtakiegousprawiedliwienia,jakiemuonawyszuka.Jesttowiel-
koduszne,alenieoryginalne(P:87).
3
Dostojewskinieustanniepowracanakartachswoichdziełdodwuznacznychrelacji
mężczyznzkobietamioniemalćwierćwiekumłodszymi.
