Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
11
glądyautoraVade-mecumnaliteraturę,jakteżwpływanajejkonkretne
realizacje.
Norwidpostrzegaliteraturęinterdyscyplinarnie–wjednymszeregu
umieszczajązekonomią,polityką,socjologią,religią,filozofiączyhisto-
rią.Powodujetokoniecznośćposzerzaniajejgranicorazkontekstualizacji
wykraczającejpozaówcześniezaaprobowanekonwencje.Poetabezwąt-
pieniacenitradycję3jakopodstawęantropologiiliteratury,leczniejestjej
bezkrytycznymapologetą4.Jednakpodobniejakwprzypadkuambiwa-
lentnejocenyczasówsobiewspółczesnych,takżetradycjęchciałbypod-
daćoperacjomprzekodowującymorazreinterpretującym,abyotrzymać
wykrystalizowanąaksjologiczniei„wczasswójwskazaną”formęarty-
styczną.Zjednejstronywidzimywięctendencjędonowatorstwa,zdru-
giejzaśdoutrzymywaniaciągłejwięzizwartościamiminionychepok.
Wsytuacjigdy„książkisięścigająjakwelocypedy”(PW
,III,591),do-
minowała„literatura-przemysłowa”(PW
,VI,580),„medialność”
twórcyzaśorazpotrzeba„kreowaniawizerunku”(jużbowiemw1868
rokuwliściedoZofiiWęgierskiejpytał:„Czyliżtrzeba,abyartystako-
niecznieisambyłznany,jakwygląda??”,PW
,IX,374)stawałysię
normążyciakulturalnegoEuropy,pisarzusiłowałobronićliteraturę
przedkomercjalizacjąinarastającąhomogenizacją.Traktującliteraturę,
atakżeszerzejsztukęikulturęjako„miejsceujawnianiaesencjiczłowie-
czeństwa”5zaichpośrednictwemposzukiwałwłasnejtożsamościarty-
stycznej,wielokrotniesygnalizującowodysharmonijnerozdarciemiędzy
fragmentowościąacałością,etnicznościąapowszechnością,lokalnością
auniwersalnością,teoriąapraktyką,etykąaestetyką,słowemaliterą,tra-
dycjąanowatorstwemłProponowałzatemwkonkretnychutworach
rozmaitedyskursywneoperacjeposzerzaniaorazprzekraczaniadotych-
czasowychgranic:genologicznych,konwencjistylistycznych,kontek-
stówkulturowych.Reinterpretowałwięcformyustalonewliteraturze
(jakwprzypadkuZagadkijakocentralnegoogniwaVade-mecum),polemi-
zowałzgatunkami(kontestującpowieśćutworemQuidam),przeprowa-
3Zob.S.Sawicki,Norwidawywyższenietradycji,„StudiaNorwidiana”1990,nr8,s.3–15.
4ZdaniemEdwardaKasperskiegoNorwid„Krytykowałsytuacje,wktórychzmumifikowana
przeszłośćimartwapamięćkulturowastawałysięnieprzekraczalnąbarierądlainnowacjiido-
świadczeńwspółczesnych,dewaluującychlubrozsadzającychformyukształtowanewprzeszło-
ści”.E.Kasperski,Światczłowieczy.Wstępdoantropologiiliteratury,Pułtusk–Warszawa2006,s.20.
5M.P
.Markowski,Antropologiailiteratura,„TekstyDrugie”2007,nr6,s.28.
