Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Kaliszewski,Nostalgiastylu.NeoklasycyzmlirykipolskiejXXwiekuwkrytyce,badaniach
ipoetykachimmanentnych,Kraków2007,ISBN978-83-233-2311-2,©byA.Kaliszewski&WUJ
15
Wstosunkudoszczególnieistotnego(częstotraktowanego–niesłusznie–jakowa-
runekwystarczającydlastwierdzeniazaistnienianeoklasycyzmu
11)zastosowaniakodu
kulturowego(nazwaliśmygokiedyś„klasycyzmemtematu”)wypracowaliśmyprzed
latymetodębadania„strategiiwobecmitu”nazwanejgrą(wmonografiipoezjiHer-
berta,GryPanaCogito,1982),którąterazzamierzamyteżkontynuowaćirozwinąć.
Należytupodkreślić,iżostatniedziesięcioleciaspopularyzowałyznaczenieitreść
terminugryjakopostmodernistycznej„dystrybucjisprzeczności”,zasadyporuszania
siępisarzapotekstualnymświecie,napograniczupraktykiiteoriiliterackiej,także
budowaniaformamorficznych,samozaprzeczających,otwartychiniedokończonych
(przestrzeńinskrypcji);togramiędzypisarzemaczytelnikiem(czytelnikiem-
-krytykiem),prowadzonawnieskończonośćizakażdymrazeminna,gdzieregułamisą
brakreguł,„nieszczerość”,„manipulacja”,afinałjestnieprzewidywalny;światlitera-
turypostmodernistycznejjestświatemtekstówiświatemdyskursu,prawieniczym
więcej;tokoniechistoriiiintertekstualnośćhistorii
12.
Naszewcześniejszerozumieniegrybyłoodmienne,awyprowadzonemiędzyin-
nymipodwpływemwierszaHerbertaGraPanaCogito,wktórym:„nawielkiejtablicy
imaginacji/PanCogitoustawiafigury”.Tagra:
wyzwalawyobraźnięhistoryczną
poczuciesolidarności
odbywasięnawolnympowietrzu
obfitujewdramatyczneepizody
jejregułysąszlachetne
despotyzmzawszeprzegrywa
[Owagra,zwanawwierszu„grąKropotkin”,abędącametaforąpodejściapod-
miotudouniwersalnegotematuhistorycznegoispożytkowaniagowuniwersalno-
-moralistycznymkształcieliterackim–tokwintesencjaklasycystycznegopodejściado
mitu.Odniesieniemjesttupartiaszachów,awięcgraożelaznychregułach,toczona
wklasyczniezamkniętymobszarze,owydzielonychrolach,latamiopracowywanych
przezmistrzówtaktykach,otwarciach,schematachatakuiobrony,opisywanych
wpodręcznikach;gra,którejfundamentemsąrozumilogika;grawielokrotnieużywa-
nawliteraturze,sztuce,jakoparabolahistorii,władzy,wojny–samamateżswoją
historięiotoczonychsławąmistrzów.Możebyćikonąwysocenormatywnej,„uniwer-
salnej”sztuki,takiejjakklasycyzmwłaśnie.
GrawznaczeniuwierszaHerbertatotakżerola,odgrywanie,odtwarzaniewcze-
śniejstworzonychfabuł,utrwalonychprzezhistoriępostaw.„Ustawianiefigur”,
„przyjmowanieroli”,ichprzewartościowywaniejestmetaforąkulturowegoihisto-
rycznegodialogu,gdziedeterminizm,materializmisubiektywizmstanąćmusządo
konfrontacjizargumentem„ogólnychprawd”,„wspaniałychumarłych”,„wielkich
narracji”.Gratotakżeważnyinstrumentironii.
11WobecniewątpliwejwXXwiekudeprecjacjinormatywizmugatunkowego,jakrównieżwersyfikacji
irymu.
12Por.np.:J.Culler,Teorialiteratury,przeł.M.Bassaj,A.Burzyńska,Warszawa1998;tegoż,Dekon-
strukcjaijejkonsekwencjedlabadańliterackich,przeł.M.B.Fedewicz,„PamiętnikLiteracki”1987,z.4;
Postmodernizm.Antologiaprzekładów,red.R.Nycz,Kraków1997;R.Nycz,Tekstowyświat.Poststruktu-
ralizmawiedzaoliteraturze,Warszawa1995;K.Wilkoszewska,Wariacjenapostmodernizm,Kraków
1997;tejże,Czymjestpostmodernizm?,Kraków1997;M.P.Markowski,Efektinskrypcji.JacquesDerrida
iliteratura,Bydgoszcz1997;W.Welsch,Estetykapozaestetyką.Onowąpostaćestetyki,dz.cyt.
