Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Kaliszewski,Nostalgiastylu.NeoklasycyzmlirykipolskiejXXwiekuwkrytyce,badaniach
ipoetykachimmanentnych,Kraków2007,ISBN978-83-233-2311-2,©byA.Kaliszewski&WUJ
34
bogów”.Celpoezjijestpraktyczny:cieszyć,czarować.Poetaniejestgorszyanilepszy
odrzemieślnika.Zaśzaprzedmiotmaposiadaćsławneczyny,którezachowawpamię-
ciludzi(bopoezjajesttrwalszaodżycia);celtotakżeopiewaniebogów.Douprawia-
niapoezjipotrzebnajestwiedza.Imożenajważniejsze–wpoezjijestzawartapraw-
da
77.Anakreontzadaniepoezjiwidziałtylkowopiewaniuradości.Kluczowyproblem
poezjijakoprawdySolonrozwiązuje,przypisującpoeciemądrość,którątenmaod
Muz,aleizpraktyki,pracy.JużuSafony,copodkreślaTatarkiewicz,pojawiasię
„kalokagatia”–utożsamieniepięknazdobrem,takważnedlaklasycznejestetyki
ietykiwpóźniejszychwiekach.UHezjodaiTeognisaznajdujemynakazprzestrzega-
niamiaryistosowności–jedenzfundamentówpojęciaklasycznościiklasycyzmu
wpóźniejszychwiekach.Szczególnieważnezaśbyłopierwszeukształtowanie
izdefiniowaniekilkunastugatunkówliryki–późniejsiklasycypodejmująjezpiety-
zmem,wogólestojącnastrażyrzekomowodległejstarożytnościwypracowanego
normatywizmu
78.
Zanajważniejsząstarożytnąnormęklasycznościorazpodstawępóźniejszychno-
wożytnychkodyfikacjiklasycyzmuuważasięPoetykęArystotelesa.Szczególnieistot-
nedlapóźniejszegoklasycyzmusąstwierdzeniaArystotelesadotyczącezasadynaśla-
downictwa(mimesis)izaspokajaniapragnieniawiedzyprzezpoezję.Takwięc,poezja
zaliczanajestprzezArystotelesado„sztuknaśladowczych”(„popęddonaśladowania
jestnamprzyrodzony,ataksamopoczucieharmoniiirytmu”;IV,3
79),niejestjuż
Platońskim„boskimszałem”;naśladowanietoprzedstawianierzeczy,jakimisą,były,
zajakieuchodzą,jakimisięzdająbądźjakimibyćpowinny(tj.lepszymi);przedstawiać
masięrzeczyoogólnym,typowymznaczeniu,itotylkoteprawdopodobne;można
przedstawiaćrzeczyniemożliwe(cudowne),oilesąprzekonująceimatogłębszy
(zwłaszczawychowawczy)cel.Mimesistoniewierneodtwarzanieotaczającegoartystę
konkretnegoświata,aledawaniepewnegojego–uniwersalnego–„przedstawienia”
(poezjawytwarzatzw.analogonyrzeczywistości).
Zagadnieniemimesisnależydofundamentalnych,aleinajbardziejskomplikowa-
nych,„tajemniczych”problemów,niezbędnychnietylkodlarozumieniaklasycyzmu,
alewogólewteoriiihistoriiliteratury.Szerokoomawiagowperspektywiehistorycz-
nejZofiaMitosek
80.Zwracaonamiędzyinnymiuwagęnakapitalneznaszegopunktu
widzeniazagadnienie,amianowicienarozszerzenie(przemieszanie)wczasachnowo-
żytnych,począwszyodrenesansu,przekonaństarożytnychotym,czegodotyczymi-
mesis.„Albosztukatworzyobrazynatury–piszeMitosek–albonaśladujesposoby
naturalnejkreacjiświata”
81.Alboteż,dodajmy,jednoidrugie.
ArtystawedługStagirytykontemplujeświatpodobniejakuczony,choćtakzwana
prawdaartystycznaróżnajestodpoznawczej.Aleteżnaprzykład„poezjajestfilozo-
ficzniejszaigłębszaodhistorii,boprzedstawiawięcejto,cojestogólne,ahistoriato,
77Por.W.Tatarkiewicz,Historiaestetyki,t.1:Estetykastarożytna,dz.cyt.,s.41–42.
78GatunkiteopisywaliPlatonwPrawachorazProkloswChrestomathii.Por.też:Lirykastarożytnej
Grecji,WstępJ.Danielewicza,dz.cyt.,s.XXXII–LXI.
79Arystoteles,Poetyka,w:Trzypoetykiklasyczne,dz.cyt.,s.9.Opieraliśmysiętakżenanowszym
przekładziewrazzkomentarzamitłumacza:Arystoteles,Retoryka.Poetyka,dz.cyt.Zawartewtekście
cytatypochodzązprzekładuSinki.
80Z.Mitosek,Mimesis.Zjawiskoiproblem,Warszawa1997.
81Tamże,s.22.
