Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Kaliszewski,Nostalgiastylu.NeoklasycyzmlirykipolskiejXXwiekuwkrytyce,badaniach
ipoetykachimmanentnych,Kraków2007,ISBN978-83-233-2311-2,©byA.Kaliszewski&WUJ
32
'neoklasycyzm(współczesnyklasycyzm)używanywżnychkra-
jachprzeważniejakoogólniejszanazwa(bardziejdlaopisu)żnychprądówbądźgrup
2.poł.XIXwiekuipoczątkuXXwieku,jakparnasizm,szkołaromańska,ActionFran-
çaise,GeorgeKreis,odrodzenieklasyczneHulme’a,imażyzm,imażynizm;takżejako
„stylneoklasyczny”wznaczeniuświadomegonaśladownictwa,nawiązaniadonorma-
tywnychpoetykklasycznych.
[UWAGA!Rzadziejużywasięterminu„klasycyzm”wodniesieniudoliteratury
Grecji(V–IV)iRzymu,rezerwującturaczejprzymiotnik:„okresklasyczny”,„sztuka
klasyczna”,względnie„klasycznośćdlaodróżnieniaodnowożytnychnaśladowców
(onitowłaśnie„klasycyzm”,„klasycyści”,„sztukaklasycystyczna”).Generalnie
jednaktoterminologicznerozróżnienienaklasykęstaro-inowożytnąwyraźniesię
osłabiło
74.]
B.Klasycyzmjakoterminnormatywnyogólnynaoznaczenie
typutranshistorycznego,przewijającegosięstale,aczzżnymnasileniem
przezżneepoki,literatury,działysztuki,jakozbiórcechkonstytutywnychpewnego
modelu,któregoodniesieniem,aleiniedościgłymwzorem,zbioremprawidełwmniej-
szymlubwiększym,aleistotnymnasileniujestliteratura(sztuka)antyczna.Ówtyp
bywanazywanynawetnadprądem,jednymzdwóch(wspólniezromantyzmem)
dominującychiwystępującychprzemiennie,adecydującychoprocesiehistorycznolite-
rackim.Współcześniemiejsceromantyzmuwtejparze,jakoprzeciwnikklasycyzmu
(neoklasycyzmu),zajmujeczęstoawangarda,awangardyzm.Peyrenazywanadprąd
„wiecznymklasycyzmem”.
Możnateżmówićoklasycyzmiejakoponadczasowejtendencji,stylu.
C.Pseudoklasycyzmjakopejoratywneokreśleniekażdejliteraturywtórnej,
nienowoczesnejczyobcejszerokorozumianymromantycznym,apotemawangardo-
wymzałożeniomoryginalnościorazindywidualizmu.Termintenstosowanybywa
wpolemikachkrytycznychjakobrońprzeciwstatecznejdoskonałości.
D.Parnasizmjakoterminnormatywnyszczegółowy(historyczny)nazwa
prąduwystępującegow2.poł.XIXwieku,międzyromantyzmemasymbolizmem,we
Francji,alewidocznyzwłaszczawpostacitendencjiwinnychkrajach.Możliwejestteż
nazywanieczytelnychświadomychnawiązańdotegożneoparnasizmem,postparnasi-
zmem.
E.Parnasizmjakoterminwartościującyogólnyliteraturanadmiernieestety-
zująca,akademicka,przeintelektualizowana,hołdującastarymformomrytmiczno-
-wersyfikacyjnym,tradycjonalistyczna,skłonnadonawiązańimetatekstowości,ideali-
zującaświatantyku.
Podstawowymhipotetycznymiwyjściowym(normatywnym,szczegółowym)ter-
minembędziedlanasneoklasycyzm,jakonazwaprądu,tendencji,programu.Możemy
dodawaćtutypizująceepitety,jakczyniątokrytycyibadacze(np.neoklasycyzmtra-
giczny,kulturowy).
Terminyklasycyzmiparnasizmwichznaczeniachnormatywnychszczegółowych
(historycznych)będąużywaneprzyanalizowaniu,wskazywaniukonkretnychnawią-
zań.
74W.Tatarkiewicz,mówiącwHistoriiestetykiogreckimokresieklasycznymużywawtymsamym
akapicieterminów:„klasyczność”,„klasycyzm”,„klasyczny”natosamohistorycznezjawisko.Dz.cyt.,
s.52.