Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp.Pozadefinicją.Romantyzmbrytyjskiwtedyidziś
O13
BlakebyłzaznajomionyzdoświadczeniamibraciHunterwdziedzinie
anatomii22,azarównoon,jakiByroninteresowalisięstanembadań
geologicznych.Ichnieufnośćdotyczyłanietylenaukiipostępuwogóle,
ilepróbnarzuceniarozumuiempiriijakojedynychmiarodajnychspo-
sobówwidzenia,pojmowaniaiopisywaniaświata–romantycysprzeci-
wialisięracjonalistycznejabstrakcji,któraichzdaniemzagrażałahuma-
nizmowi,indywidualizmowiiwolności.
Kontestacjazastanegoporządkuibuntprzeciwkorzeczywisto-
ścistanowiąrozpoznawalnecechymyśleniaromantycznego,awtek-
stachztegookresuznajdziemywielewątków,któredodziśzacho-
wująnowatorskiwydźwięk.Itakromantyzmuważanyjestzakoleb-
kęmyśleniaekologicznego,ponieważnaturawpoezjiprzełomuXVIII
iXIXw.mówiswoimgłosem,przemawiametaforąisymbolem,staje
siętematem,anietylkotłem,relacjezaśpomiędzyświatemludzkim
ipozaludzkimznajdująsięwcentrumuwagi.Współczesnakrytyka
literackacorazczęściejwyrażaprzekonanie,żezaczątkimyśliekolo-
gicznejznajdziemywłaśniewepoceromantyzmu23:utworyWilliama
Wordswortha,JohnaClare’a,Coleridge’a,Percy’egoiMaryShelleyów,
CharlotteSmith,jakidziennikiDorothyWordsworthchętniepod-
dająsięanalizieekokrytycznej.Równieżwinnychaspektachtek-
styromantycznejawiąsięjakoideowonowatorskie:początkimyśli
feministycznejnarodziłysięwrazztraktatemMaryWollstonecraftAVin-
dicationoftheRightsofWoman(Wołanieoprawakobiety),awątkifemini-
styczneznajdziemyuJaneAusten,MaryRobinson,Blake’aczyFrances
Burney;powieśćMaryShelleyFrankensteinjestpowszechnieuważanaza
prototypwspółczesnejpowieścigrozyiscience-fiction;psychologiczne
22G.H.Gilpin,WilliamBlakeandtheWorldlsBodyofScience,flStudiesinRomanti-
cism”2004,t.43.1:RomanticismandtheSciencesofLife,s.35–56.
23Zob.K.Kroeber,EcologicalLiteraryCriticism.RomanticImaginingandtheBiol-
ogyofMind,ColumbiaUniversityPress,NewYork1994;J.Bate,RomanticEcology.
WordsworthandtheEnvironmentalTradition,Routledge,London–NewYork1991;
TheSongoftheEarth,HarvardUniversityPress,Cambridge,MA2000;J.C.McKusick,
GreenWriting.RomanticismandEcology,StMartin’s,NewYork2000.
