Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Rozdział1
homoseksualne,zjawiskosingliitd.55),opóźnianiedecyzjioposiadaniudzieci
iwzrostdobrowolnejbezdzietności56.
Przyczyntegoprocesuupatrywanowzjawiskach,którepojawiłysięnaZacho-
dziewokresiepoIIwojnieświatowej,aobjawiałysięnp.zwiększeniempodmio-
towościjednostki,osłabieniemznaczeniagrupspołecznych(zwłaszczainstytucji
służącychregulacjistosunkówspołecznychorazustalaniurólipozycjijedno-
stek)irelatywizacjądawnychkanonówaksjologicznych.Byłyonenietylkokon-
sekwencjązłożonychprocesówstrukturalnych(przemianpolitycznychiświa-
topoglądowych)zachodzącychwEuropieZachodniej,aodlat90.XXwieku
równieżwEuropeŚrodkowo-Wschodniej,lecztakżewyraźnejpoprawywarun-
kówijakościżyciaorazrozwojutechnologii.Wśródprocesówtychwartozwró-
cićuwagęzwłaszczana:
1)zmianyrelacjimiędzypaństwemaobywatelem,zmianyrozkładudochodów,
zmianynarynkachpracywkontekścietransformacjiustrojupolitycznego
iekonomicznego–wpływałyonenarozwójklasyśredniej(różnicowaniesię
społeczeństwa),uniezależnieniesięjednostkiodrodziny(wtym:współmał-
żonków),zwiększeniemożliwościwybraniaindywidualnejkarieryprzywyko-
rzystaniuwłasnychumiejętności,kwalifikacjiiwykształcenia;
2)modernizacjęirozpowszechnianiesięideidemokratycznych,pluralistycznych
iindywidualistycznych–cowpływałonaosłabianiedotychczasowychzasad,
normiautorytetów,wzrostkonfliktówmiędzygeneracjamiiwzrostznaczenia
samorealizacji;
3)dynamicznyrozwójtechnologii(wtyminformacyjnych)–czegoskutkiem
byłom.in.rozpowszechnianiesięwiedzy,uniezależnianiespołeczeństwa
odtradycyjnychformprzekazywaniainformacji,rozwójnowychsektorów
usług(wtymmedycznych).
Podkreślającróżnicemiędzypierwszymidrugimprzejściemdemograficz-
nymorazrolęzmiansystemuwartościwuwarunkowaniachdrugiegoprzejścia
demograficznego,DirkvandeKaa,jedenztwórcówtejkoncepcji,przejście
55
Zob.K.Slany,Alternatywneformyżyciamałżeńsko-rodzinnegowponowoczesnymświecie,Kraków
2002,s.281.Natematwpływuprzejściademograficznegonarodzinępatrzteż:P
.Szukalski,
Wielkośćistrukturarodzinyaprzejściedemograficzne,HRocznikiSocjologiiRodziny”2005,
t.XVI,s.95–110.
56
Natematzwiązkówmiędzypierwszymidrugimprzejściemdemograficznympatrzteż:
R.Lesthaeghe,J.Surkyn,WhenHistoryMovesOn:TheFoundationsandDiffusionofaSecond
DemographicTransition,[w:]InternationalFamilyChange.IdeationalPerspectives,podred.
R.Jayakody,A.Thornton,W
.Axinn,NewYork2008,s.81–117;P
.Błędowski,M.Dzięgielewska,
B.Szatur-Jaworska,op.cit.,s.229–231;M.Kędelski,J.Paradysz,Demografia,Poznań2006,
s.25–27;I.E.Kotowska,Drugieprzejściedemograficzneijegouwarunkowania,[w:]Przemiany
demograficznewPolscewlatach90.wświetlekoncepcjidrugiegoprzejściademograficznego,
podred.I.E.Kotowskiej,Warszawa1999,s.11-passim.
