Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ProcesystarzeniasiędemograficznegoijegokonsekwencjedlaUniiEuropejskiej…
35
pierwszenazwałprzejściemHaltruistycznym”,adrugieHindywidualistycznym”.
Wswojejpracysystematyzującejteoriędrugiegoprzejścianapisał,żeistotą
wspomnianychprzemianjestprzejścieodHzłotegowiekumałżeństwadoświtu
kohabitacji,(ł)odzapobiegawczejantykoncepcjidopoczęćdlasamorealizacji,
(ł)odrodzinyjednorodnejdoróżnorodnychformrodzinigospodarstwdomo-
wych”57.Oilewięcpierwszeprzejściezdominowanebyłodbałościąorodzinę
ipotomstwo,towdrugimpodkreślasięznaczenieprawajednostkidosamo-
realizacji.
Wkrajachorozwiniętejgospodarcerynkowej(inaczej:wspołeczeństwach
postindustrialnych)58konsekwencjamidrugiegoprzejściademograficznegobyły
więctrwałazmianawzorcarozpaduitworzeniarodzinyorazwzorcapłodno-
ści(wzrostśredniegowiekumatkiwmomencieurodzeniapierwszegodziecka,
wzrostliczbyurodzeńpozamałżeńskich).Biorącpoduwagę,żekilkadziesiątlat
wcześniejrozpocząłsięsystematycznyprocesobniżaniaśmiertelnościiwydłuża-
nialudzkiegożycia(związanygłówniezrozwojembadańinauki,awkonsekwen-
cjimedycyny,diagnostyki,farmaceutykiitp.),drugieprzejściedemograficzne
możnauznaćzapoczątekeryHstarzeniasię”społeczeństwademograficznego.
Wśródprzyczyndemograficznegostarzeniasięspołeczeństwnależyzatem
wpierwszejkolejnościwymienić:
1)związanyzprzemianamispołeczno-kulturowymispadekliczbyurodzin,który
powodujezmniejszenieudziałumłodszejczęścispołeczeństwawludności
ogółem;
2)spadekumieralnościiwydłużenieokresuludzkiegożycia;
3)postępnaukowo-technologicznywnaukachbiologicznych,medycynie,dia-
gnostyceifarmacji(powodującewzrostbezwzględnejliczbystarszejwiekiem
ludności)59.
Wstarzejącychsiędemograficzniespołeczeństwachmożnateżzaobserwo-
waćkilkacharakterystycznychcech,któresąodbiciemwskazanychwcześniej
zjawisk.Opisujesięjenajczęściejzapomocąwskaźnikówdemograficznych,
takichjak:
57
D.J.vandeKaa,Europe’sSecondDemographicTransition,HPopulationBulletin”1987,vol.42,
nr1,s.11.Zob.też:D.J.vandeKaa,TheIdeaofaSecondDemographicTransitionin
IndustrializedCountries-paperpresentedattheSixthWelfarePolicySeminaroftheNational
InstituteofPopulationandSocialSecurity,Tokyo,Japan,29January2002–artykułdostępny
nastroniehttp://www.ipss.go.jp/webj-ad/webjournal.files/population/2003_4/kaa.pdf[dostęp:
31.05.2021].
58
Zob.I.Kotowska,TeoriadrugiegoprzejściademograficznegoaprzemianydemograficznewPolsce
wlatach1990,HStudiademograficzne”1998,nr134,s.11.
59
Patrzszerzej:P
.Błędowski,M.Dzięgielewska,B.Szatur-Jaworska,op.cit.,s.221–231oraz
I.J.Clarke,LudnośćZiemi,Warszawa1998,s.27–56.
