Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wokolicznościach,naktóreskładasięniepewnośćikoniecznośćwybierania,szczególne
zastosowaniemająpojęciazaufaniairyzyka.Zaufanieuważamzazjawiskopodstawowedlacałego
procesurozwojuosobowości,posiadająceprzytymodniesieniedomechanizmówwykorzeniających
isystemówabstrakcyjnych.Wswoichzasadniczychprzejawachzaufaniejestbezpośredniozwiązane
zosiąganiempierwotnegopoczuciabezpieczeństwaontologicznego.Relacjazaufaniaustanowiona
międzydzieckiemaopiekunamijest„szczepionką”,którachroniprzedpotencjalnymi
niebezpieczeństwamiizagrożeniami,najakiejednostkajestnarażona,uczestniczącwnajbardziejnawet
codziennychczynnościach.Takrozumianezaufanietworzy„kokonochronny”,którystoinastrażyego
wjegocodziennychpoczynaniach.„Unieważnia”onopotencjalnezdarzenia,któreparaliżowałybywolę
działaniajednostkiijejpoczucieprzynależności,gdybymiałajepoważniebraćpoduwagę.Wbardziej
specyficznymrozumieniuzaufaniejestśrodowiskieminterakcjizsystemamiabstrakcyjnymi,które
zjednejstronyodzierajążyciecodzienneztradycyjnychtreści,azdrugiejustanawiająglobalizujące
oddziaływania.Tenrodzajzaufaniapozwala„braćnawiarę”,cojestwarunkiempraktycznego
uczestniczeniawżyciuspołecznym.
Nowoczesnośćtokulturaryzyka.Niechcęprzeztopowiedzieć,żeżyciespołecznestałosięwswej
istociebardziejryzykowne,niżbyło.Dlawiększościludziwspołeczeństwachrozwiniętychwcaletaknie
jest.Chodzioto,żekategoriaryzykanabierafundamentalnegoznaczeniadlatego,jaklaicyoraz
specjaliściorganizująświatspołeczny.Wwarunkachnowoczesnościteraźniejszośćbezustanniewchłania
przyszłośćwprocesierefleksyjnejorganizacjiobszarówwiedzy.Terytoriumprzyszłościzostało,bytak
rzec,zagospodarowaneiskolonizowane.Jednaktakakolonizacjazsamejswejnaturynigdyniemoże
byćpełna,bomyśleniewkategoriachryzykajestwpisanewocenęprojektówzpunktuwidzenia
możliwychodchyleńodspodziewanychwyników.Szacunekryzykaskłaniadoprecyzji,wręcz
kwantyfikacji,alejestniedoskonałyznatury.Zważywszynaniestabilnośćnowoczesnychinstytucji
połączonązezmiennąiczęstokontrowersyjnąnaturąsystemówabstrakcyjnych,wistociewiększość
szacunkówryzykapozostawiawieleniewiadomych.
Nowoczesnośćzmniejszaogólneryzykowpisanewpewnesferyisposobyżycia,alejednocześnie
wprowadzanowe,prawielubcałkiemnieznanewcześniejszymepokomparametryryzyka.Sąwśród
nichryzykanawielkąskalę,wynikającezglobalnegowymiarusystemównowoczesności.Świat
późnonowoczesny–świat,któryokreślammianemwysokorozwiniętejnowoczesności–jest
apokaliptyczny,alenieprzezto,żenieuchronniezmierzakukatastrofie,tylkodlatego,żeniesiezesobą
takieformyryzyka,jakichnieznaływcześniejszepokolenia.Bezwzględunapostępynegocjacji
międzynarodowychikontrolizbrojeń,ryzykokonfliktuzbrojnegozeskutkiemmasowejdestrukcji
pozostaniedopóty,dopókiistniećbędziebrońjądrowa,lubsamakoniecznadojejwyprodukowania
wiedza,idopókinaukaitechnikabędązaangażowanewtworzenienowychbroni.Wsytuacji,wktórej
natura,jakozjawiskozewnętrznewobecżyciaspołecznego,wpewnymsensiesięgnęła„kresu”
naskutekdominacjiczłowieka,ryzykokatastrofyekologicznejstanowistałymotywnaszegożycia
codziennego.Równienieuniknionymielementaminaszegodoświadczeniasątakżeinnerodzajeryzyka
nawielkąskalę,jakzałamanieglobalnychmechanizmówrynkowychalbopowstanietotalitarnych
supermocarstw.
Wwarunkachwysokorozwiniętejnowoczesnościcorazpowszechniejszymzjawiskiemjestwpływ
odległychwydarzeńnato,codziejesięwbezpośredniejbliskości,oraznastrukturętożsamości
jednostki.Głównąrolęodgrywajątubezwątpieniaśrodkiprzekazu:materiałydrukowaneimedia
elektroniczne.Jużoddawna,począwszyodpierwszychdoświadczeńzwiązanychzposługiwaniemsię
pismem,doświadczeniezapośredniczonekształtujezarównotożsamośćjednostekludzkich,jak
ielementarnyporządekrelacjispołecznych.Wzajemneprzenikaniesamorozwojujednostekisystemów
społecznych,zsystemamiglobalnymiwłącznie,zaznaczasięcorazwyraźniejwrazzrozwojemmasowej
komunikacji,awszczególnościkomunikacjielektronicznej.„Świat”,wktórymdziśżyjemy,różnisię
więczasadniczoodświata,wktórymżyliludziewminionychokresachhistorycznych.Podwieloma
względamijesttopojedynczyświatojednolitychramachdoświadczenia(naprzykładjeślichodzi
opodstawoweosieczasuiprzestrzeni),alezarazemjesttoświat,którywytwarzanoweformy
różnicowaniairozproszenia.Uniwersumdziałaniaspołecznego,wktórymmediaelektroniczne
odgrywajągłównąikonstytutywnąrolę,nieodpowiadajednak„hiperrzeczywistości”wsensie
zaproponowanymprzezBaudrillarda.Baudrillardmyliwszechobecnywpływdoświadczenia
zapośredniczonegozsamozwrotnościąsystemówspołecznychnowoczesności,czylizfaktem,
żesystemytestająsięwwiększościautonomiczneisądeterminowaneprzezswojewłasne,
ustanawiającerzeczywistośćoddziaływania.
Wposttradycyjnymporządkunowoczesności,wkontekścienowychformzapośredniczania
doświadczenia,tożsamośćjednostkistajesięprzedsięwzięciemrefleksyjnym.Refleksyjnyprojekt„ja”,
którypoleganautrzymywaniuspójnych,chociażwciążnabieżącoweryfikowanychnarracji
biograficznych,rozgrywasięwkontekściewielokrotnegowyboruzapośredniczonegoprzezsystemy
abstrakcyjne.Pojęciestylużycianabierawwarunkachnowoczesnościszczególnegoznaczenia.Wraz
zesłabnącymoddziaływaniemtradycjiirosnącymudziałemdialektycznegowspółoddziaływania
globalnościilokalnościwrekonstytuowaniużyciacodziennego,jednostkisązmuszonebudowaćswoją
tożsamość,wybierającspośródróżnorakichopcji.Oczywiściewystępująteżprzeciwstawne,
standaryzującetendencje.Ichnajwyraźniejszymchybaprzejawemjesturynkowienie,ponieważ
kapitalistycznaprodukcjaidystrybucjastanowiąrdzeńinstytucjinowoczesności.Jednakżezuwagi
