Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
stanowićodrębnąjednostkęsensu,opisywanąwróżnysposób.Każ-
daznichmiałabywłasnyprzebiegichronologię,każdywięcuizm”
–swojefazyupre-”iupost-”,każdyprądczykierunek–swoiste
stanyskupieniairozproszeniacechuznanychdlanichzakonsty-
tutywne,własneujęzyki”itd.Rzeczjasna,trudnosobiewyobrazić,
byztakichseriimogłapowstaćwmiaręjednolitahistorialiteratury.
Owszem,powstałabyhistoriapolskiejawangardyliterackiej,sym-
bolizmuczyrealizmu,historiapowieściiinnychgatunków,atakże
formalnahistorialiteratury,ojakąkiedyśzabiegałMichaelRiffater-
re36,alenigdyhistoriacałościowa.Spróbujmyjednakdokonaćkilku
wstępnychkrokówwtymkierunku,którymógłbynasprzybliżyć
doprzyszłychrozwiązań.
Będziemymówićtuoliteraturzewspółczesnej,zdającsobie
sprawęzniejasnościznaczeniowejtegopojęcia,któreodnosisię
poprostudoliteraturyXXwiekuiżebysprawędokońcawyjaśnić,
literaturyrozumianejjakocałość.Oczywiściecałośćtakaistnieje
jakofikcja,wyodrębnionanatejsamejzasadziecoinnestulecia,
ale–przynajmniejwpowszechnejświadomości–wiekXXfiguruje
naniecoinnychzasadach(taksięnamprzynajmniejciąglewydaje).
Kojarzysiębowiemznieporównywalnymwstosunkudoinnych
stuleci–najczęściejprzywołujesiętuwiekXIX–skokiemcywiliza-
cyjnym,przewrotemwewszystkichdziedzinachludzkiejaktywno-
ściitym,aconastutajnajbardziejinteresuje–zwrotemwpojmo-
waniuirealizowaniuzasadsztuki,wtymliteratury,któradopiero
wXXwiekudokonujeogromnegojakościowegoskokuwstosun-
kudoprzeszłości,gdziekolwiektęprzeszłośćumieścić.Przewrót
wsztucepociągazasobą,tojasne,potrzebęnowejkonceptualizacji
zjawiskjużznanych,atakżeinowych,dlaktórychniepodobnazna-
leźćprecedensówwhistorii.Jednasprawa,jużsygnalizowana,zda-
jesiębyćcorazlepiejwidoczna,żemianowicieuwagaprzesunęła
siędziśzdecydowanieztego,cobywaokreślanemianemokresów
(literackich),jakocałościwzględnieuporządkowanychistabilnych
kuelementomrozłamowym,którewXXstuleciustalerozbijającią-
głośćprocesówsztukiiliteratury,inicjującnoweprądy,kierunki,
tendencje37.JeśliwPolsceprocestenjestdobrzewidoczny,totakże
idlatego,żeoweogólnezjawiskauzyskują,bytakrzec,dodatkowe
wsparciewkolejnychwstrząsachhistorycznych,którycharenąstał
sięwiekXX,stądtendencja,skądinądnaturalna,byfaktytełączyć
zesobąnazasadzieprzyczynowo-skutkowej,cojednaktylkopogłę-
36.M.Riffaterre,Laproductiondutexte,Paris1979,s.89–109.
37PiszeM.Foucault:upojęcienieciągłościzaczynazajmowaćważ-
nemiejscewdyscyplinachhistorycznych”w:Archeologiawiedzy,tłum.
A.Siemek,wstępJ.Topolski,Warszawa1977,s.33.
29
Literatura
jakocałość
