Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kiedyprzyczynąjejjestniebrakrozumu,leczdecyzjiiodwagiposługiwaniasięnimbez
obcegokierownictwa.[ł]Lenistwoitchórzostwotoprzyczyny,dlaktórychtakwiel-
kaczęśćludzi,mimowyzwoleniaichprzeznaturęzobcegokierownictwa(naturaliter
maiorennes),pozostajechętnieniepełnoletnimiprzezcałeswojeżycie31.
RolaOświeceniawgenealogiifilozoficznejtego,conowoczesne,jestoczy-
wista.Częstomówisięonowoczesnościjakopewnejepocealbozbiorzecharak-
terystycznychcechpewnejepoki(stądterminyprzednowoczesnośćiponowo-
czesność).Możnauznać,żenowoczesnośćstanowikontynuacjęOświecenia
ijegorozwinięcie32.SamHegelpojęcianowoczesnośćużywałzrazuwkontek-
ściehistorycznymjakopojęciaepoki:Πnaszeczasysączasaminarodzinnowej
epokiiprzechodzeniadoniej”33.Foucaultsugerujejednak,abynowoczesności
nietraktowaćjakookresuhistorycznego,leczjakopostawę,toznaczysposób
ustosunkowywaniasiędoaktualności,dobrowolnywybórorazsposóbmyśle-
niaiodczuwania,atakżedziałaniaizachowania34.Ztakiejperspektywycią-
głośćmiędzynowoczesnościąaOświeceniemwydajesięjeszczebardziej
oczywista.WszakesejKantajestwyrazemkrytycznegospojrzenianaokres
zwanyOświeceniem.WedługdośćpowszechnejopiniiHiszpaniaijejzamor-
skiekolonieniemiałytakiegokrytycznegookresu,cowykluczajeznowocze-
sności.JakubolewaOctavioPaz:ΠwielkąróżnicąmiędzyFrancjąiAngliązjed-
nejstrony,orazHiszpaniąiHispanoamerykązdrugiej,jestto,żeniemieliśmy
XVIIIwieku.NiemieliśmyżadnegoKanta,Voltaire`a,Diderota,Hume`a”35.
Hegelbyłtym,któryexpressisverbiswykluczyłAmerykęzhistorii.Wswo-
ichWykładachzfilozofiidziejów36piszei
Amerykaokazałasięodpierwszejchwilifizycznieiduchowobezsilnąitakateżpozo-
stajejeszczenadal.OdkądbowiemEuropejczycywylądowaliwAmeryce,krajowcygi-
nęlistopniowopodtchnieniemeuropejskiejaktywności[ł]dawnimieszkańcyniemo-
glizmieszaćsięznimi,leczzostaliwyparci[ł].Wobeccałkowitego,alboprawie
całkowitego,zanikuludnościtubylczej-przedsiębiorczaludnośćpochodziprzeważnie
zEuropy,takiżwszystko,codziejesięwAmeryce,bierzeswójpoczątekzEuropy[ł].
Wszystko,codziałosiędotychczasnatejziemi,jesttylkoechemStaregoŚwiataiwyra-
zemobcejsiłyżyciowej[ł]37.
___
___
___
___
___
31Tamże,s.194.
32M.Foucault,CzymjestOświecenie,[w:]tegoż,Filozofia,historia,polityka.Wybórpism,przeł.
D.LeszczyńskiiL.Rasiński,Warszawa2000,s.282.
33G.W.F.Hegel,Przedmowa,[w:]tegoż,Fenomenologiaducha,t.1,przeł.A.Landmann,War-
szawa1963,s.18.
34M.Foucault,CzymjestOświecenieł,dz.cyt.,s.283.
35O.Paz,ElOgroFilantrópicoł,dz.cyt.,s.34-35.
36G.W.F.Hegel,Wykładyzfilozofiidziejów,t.1,przeł.J.GrabowskiiA.Landman,Warszawa
1958.
37Tamże,s.122,124i130.
23
