Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
11
Wprowadzenie
ctwamusząposiadaćaprobatępowstałejw1700rokuPruskiejAka-
demiiNauk14.
Jakokolejnywyznacznikdatykońcowejniniejszejpublikacjimogąbyć
postrzeganezmianyzarównopodwzględemformy,jakitreściwydaw-
nictwkalendarzowych,jakiezaszłypoprzyłączeniuŚląskadoPrus.Miały
naniewpływwyraźneprzemianymentalnościowe,kulturalneispołecz-
ne,któretrwałyodpoczątkuXVIIIwieku,aszczególnieprzybrałynasile
wpołowiewieku.Byłyonebezwątpieniazwiązaneztendencjamioświece-
niowymi.Zaprzejawtegomożnapotraktowaćpojawieniesięwydawnictw
kalendarzowychpozbawionychtreściastrologicznych15,wtymastrome-
dycznych,którestanowiłyszczególnądominantętreściowądotejpory
publikowanychdruków16.
Mimoistotnejroliwżyciuspołecznymspełnianejprzeztegotypudruki,
ichżywotbyłstosunkowokrótki,sporadycznieprzekraczałonokres
jednegoroku.Pomimotoczasichoddziaływaniaspołecznegomógłbyć
znaczniedłuższy.Niejednokrotniezdarzałosię,iżichfragmenty,które
uznanebyłyzaszczególnieistotne,odcinanoiprzechowywanoprzezlata
wdomowychbibliotekach.Pozostałejczęściwydawnictwazkoleipozby-
wanosię.Doczasówwspółczesnychliczbawcałościzachowanychegzem-
plarzywydawnictwkalendarzowych,wstosunkudopierwotnejprodukcji
możnaokreślićjakoszczątkową.Byłyonebowiemprzechowywanejedy-
nieprzezwytrawnychbibliofilów17.
Drukikalendarzowestanowiłygrupęwydawnictwczasowoniezwy-
kledynamiczną.ZokresudopoczątkuXVIIwiekupochodzi10tytułów.
WyraźnywzrostliczbytytułówwidocznyjestwpierwszejpołowieXVII
wieku,kiedytonastąpiłnajwiększyrozwójUprzemysłukalendarzowego”
14AdolfHarnack,GeschichtederköniglichPruńischenAkademiederWissens-
chafenzuBerlin,Berlin1901,s.57-65.
15PrzejawemtychtendencjimożebyćwydawnictwoUSchlesischeAllmanch
oderTage-Register,AufdasJahr[ł]”ukazującesięodpierwszychdziesięcio-
leciXVIIIwieku.
16Byćmożeczynnikiemsprzyjającymtymzjawiskombyłonietylkooparcie
wiedzymedycznejnaściślenaukowychprzesłankach,aletakżepojawieniesię
natereniepaństwapruskiegozinstytucjonalizowanychsłużblekarskich.Wią-
załosiętozpodporządkowaniemmedykówiprzedstawicielifachówpokrew-
nych,tj.chirurgów,akuszerkiorazfelczerówpowołanemuwBerliniew1719
rokuCollegiumSanitas.(Historiamedycyny,red.TadeuszBrzeziński,Warsza-
wa1995,s.228-229).
17PrzykłademnatomożebyćbibliofilskadziałalnośćLwowianina,radcy
stanu,właścicielaCytadeliweLwowie,radcyTrybunałuweLwowieStanisława
Wronowskiego(1733-1839),którywswoichksięgozbiorachposiadałrównież
liczne,wczesnonowożytneśląskiewydawnictwakalendarzowe.Zbiorytepo
jegośmiercizostałyprzekazanedoBibliotekiim.Ossolińskich.(por.LucjaCha-
rewiczowa,HistoriografiaimiłośnictwoLwowa,t.6,Lwów1938,s.39.
