Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nowyateizm
28
1020POJĘCIEŚWIATOPOGLĄDU
Wydajesięzatem,żespójnośćpoglądówjestraczejwymogiemetycznym
niżepistemologicznym,bardziejświadectwemdobregowychowanianiż
rygorupoznawczego.Jeśliwprocesieautoanalizybądźpodczasrozmo-
wydiagnozujemyusiebiesprzeczneprzekonania,topróbujemyrozmyć
sprzecznośćalbowyrugowaćprzekonaniasłabsze.Dziejesiętakniedlate-
go,żenaszumysłnietolerujesprzeczności,aleraczejdlatego,żewymaga
tegoodnasintelektualnaprzyzwoitość,dziedzictwonaszejkultury.Ci,któ-
rzysiędoniejniepoczuwają,niemająproblemówzżywieniemprzekonań
sprzecznych(wiarywświętośćżyciaiprzekonaniaokoniecznościkary
śmierci,bysięgnąćponajbardziejeksploatowanyprzykład).Dziejesiętak
przypuszczalniedlatego,żepodstawąnaszegoodnoszeniasiędoświatanie
sązasadylogiki,alewartości(jakosubiektywnieprzeżywanemiaryważ-
nościdziałania),którebywająnienegocjowalne,atakżedlatego,żerzeczy-
wistośćkulturowajestwieloaspektowaiangażujeróżnesegmentynaszego
światopoglądu.Kiedyobowiązywałajeszczewielkaepistemologicznanar-
racjaoprawdziebytuiprawdziewiedzy,mogliśmyodnosićprzekonaniado
bytów,testującepistemicznystatustychpierwszych(zawsze1lub0)ikieru-
jącsięlogikąjakoniezawodnymnarzędziemocenyiweryfikacjitwierdzeń
oświecie.Kiedynatomiastfaktyitwierdzeniazastąpiliśmywartościami
iprzekonaniami,zmieniliśmyzarazemcałośćnaszegopoznawczegood-
noszeniasiędoświata.Manipulujączestawamiwartości,tworzymysieci
przekonań,dlaktórychlogikajesttylkowtórnyminiekoniecznymnarzę-
dziemorganizacji.Tesieciprzekonańnajlepiejbędzienazwaćświatopoglą-
dami,którestanowiąpodstawępoznawczegoipraktycznegoodnoszenia
siędoświata,nadbudowanyminawartościachnabywanychwprocesach
socjalizacyjnychiwpajanychwprocesachedukacyjnych.Quine’owskąme-
taforępolawiedzynależyzatemniecozmodyfikować-naszeprzekonania
niestanowiąpolaposiadającegojednocentrum,czylimiejscezajmowane
przeznajbardziejżyweprzekonania,leczraczejsąsieciąowielucentrach,
pulsującychrazmocniej,arazsłabiej.Siećtatworzycoś,cozbrakulep-
szegosłowatrzebanazwać,napoziomiejednostki,zapatrywaniamibądź,
napoziomieintersubiektywnym,światopoglądem.Uczestniczącwtejgrze
wartości,przekonańipostaw-auczestniczymywniejwszyscybezwyjątku
-wyznaczamysposobyigranicenaszegoodnoszeniasiędoświata,araczej
różnychaspektówświata.Mamnadzieję,żekonstruującpojęcieświatopo-
gląduwtejponowoczesnejoptyce,dostrzeżemymechanizmyformowania
sięprzekonańirelacjimiędzynimiwyraźniejniżużytkownicyporuszają-
cysięwyłączniewewnętrzudanegoświatopoglądu.
