Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Tymsposobemżądzazysku,dotychczasfigurującanaczelelisty
ludzkichprzywar,zyskałaprzywilejnamiętnościnieszkodliwej
iotrzymałazadaniepodporządkowaniasobienamiętnościszko-
dliwych15.
Weberwswoichpracachkładłnacisknato,żekapita-
lizmmusioferowaćracjeindywidualne,Hirschmannatomiast
uznajeusprawiedliwieniawkategoriachdobrawspólnego.My
podejmujemyobatewymiaryiterminnusprawiedliwienie”ro-
zumiemywznaczeniupozwalającymobjąćzarównousprawiedli-
wieniaindywidualne(wktórychczłowiekznajdujepowodydo
zaangażowaniasięwdziałalnośćkapitalistyczną),jakiusprawie-
dliwieniaogólne(kiedyzaangażowaniewkapitalizmsłużydobru
wspólnemu).
Kwestiamoralnychusprawiedliwieńkapitalizmumaznacze-
nienietylkodozrozumieniahistorycznychpoczątkówkapitali-
zmulubdzisiejszychtrybówprzechodzenianakapitalizmspołe-
czeństwperyferyjnych(krajówrozwijającychsięibyłychkrajów
socjalistycznych).Jestonawybitnieistotnarównieżwkrajach
zachodnich,takichjakFrancja,którychspołeczeństwafunkcjo-
nująwewnątrzkapitalistycznegouniwersumwstopniunigdy
wcześniejnieosiągniętym.Przymusysystemowewywierające
presjęnaludziniewystarczająbowiem,żebywzbudzićichzaan-
gażowanie16.Przymusmusibyćzinternalizowanyiusprawiedli-
wiony.Skądinądsocjologiatęwłaśnierolętradycyjnieprzypisuje
procesowisocjalizacjiorazideologiombiorącymudziałwod-
twarzaniuporządkuspołecznegoisprawiającym,żeludzienie
odbierająswojegocodziennegootoczeniajakonienadającegosię
dożycia—cojestjednymzwarunkówtrwaniategoporząd-
ku.Jeżelikapitalizmnietylkoprzetrwał(itomimoregularnie
powracającychprzepowiednijegoupadku),alenieprzerwanie
rozszerzaswojepanowanie,tobyłotomożliwerównieżdlatego,
żemógłsięwesprzećnapewnychwyobrażeniach—zdolnych
doukierunkowywanialudzkiegodziałania—oraznapodziela-
nychusprawiedliwieniach,przedstawiającychgojakoporządek
akceptowalnyczywręczpożądany,jedynymożliwylubnajlepszy
Duchkapitalizmu
35
