Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
PeterL.BergeriThomasLuckmanwswymklasycznymjużdziśdziele
Społecznetworzenierzeczywistościprzypominają,że:władzęwspołeczeń-
stwieobejmujesiępoto,bydecydowaćozasadniczymprocesiesocjalizacji,
jesttozatemwładzawytwarzaniarzeczywistości.1Dziejesiętakbezwzglę-
dunarodzajustrojuistopieńlegitymizacjispołecznejrządzących.Jakpo-
twierdzaJerzySzacki,conajmniejodczasówPlatonaczłowiekmarzyłostwo-
rzeniunowegospołeczeństwa,odmiennegoodtego,któreznał,orazoszczęś-
ciuwłasnymiogólnym.2Podobneaspiracjeprzyświecałymarksistowskie-
muholizmowi,któryprzełożonynajęzykdziałańpragmatycznychstawiał
przedsobąceletyleżambitne,cozłożone:budowęnowegoświata,nowego
społeczeństwainowegoczłowieka.3Pragnieniebudowynowejjednostkinie
jestżadnymewenementemdającymsięzredukowaćdoXIX_XX-wiecznego
komunizmu,jakprzekonująniektóreopinie.Nicteżniewskazujenato,że
wcześniejsze,przedbolszewickieinicjatywyzmianymodeluantropologiczne-
gototylkoprzypadkoweprefiguracje.Jesttoraczejstałymotywkulturowy
pojawiającysięwściśleokreślonymczasieipodejmowanyprzezosobyokon-
kretnychpreferencjachipredyspozycjach.RobertOwen,twórcautopijnej
osadydlanowegospołeczeństwaNewLanark,pisał:
Przeanalizowałemspokojnieicierpliwieprzyczynyciemnoty,nędzyinieszczęść,dręczą-
cychludzkośćstale,bezprzerwy,zpokolenianapokolenie,irozważyłemnależycieprzeszko-
dy,jakietrzebabędzieprzezwyciężyć,żebyumysłludzkimógłsięzwrócićwinnymkierunku.
Zdecydowałemsiępoświęcićcałeżycieideioswobodzenialudziodurojeń,nędzyikrzywdy.4
Postaćnowegoczłowiekazawszejestwytworemepokiizewzględunaswą
proweniencjęzawszeotrzymujeadekwatnąwykładnięświatopoglądową.Krea-
cjaideologicznanowegoczłowiekawwersjikomunistycznejzderzyłasięzXIX-
-wiecznymitrendamiindustrializacyjnymi,urbanizacyjnymi,zemancypa-
cjąkobietorazpowstawaniemspołeczeństwamasowego,procesamispołecz-
nymizachodzącymiconajmniejodkońcaXIXw.,aopisanymichoćbyprzez
JoséOrtegęyGassetawBunciemas.5Jesttokolejnyczynnikobokbodźców
ustrojowychwynikającychznowejpłaszczyznyideologicznej,którywywarł
bezpośredniwpływnapowstającyparadygmat.
1P.L.Berger,T.Luckman,Społecznetworzenierzeczywistości,Warszawa1983,s.188.
Por.K.Mannheim,Człowiekispołeczeństwowdobieprzebudowy,Warszawa1974,s.291_
346.
2Por.J.Szacki,Spotkaniazutopią,Warszawa2000,s.240_241.
3A.Szpakowicz,Rewolucyjneprzeobrażenienarodupolskiegownaródsocjalistyczny,
TrybunaLudu16marca1951.
4Cyt.za:S.Ossowski,Zzagadnieńpsychologiispołecznej,Warszawa2000,s.185.
5J.O.yGasset,Buntmas,Warszawa1997.
