Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Kilkasłówwstępu:dlaczegoFaraon?
Monografiamaswepoczątkijużwpozytywizmie(wspomniećwypadatuzasługi
takichbadaczyjakPiotrChmielowski4czyStanisławTarnowski5).WMłodejPolsce
tentypwykładuniebyłchętniepodejmowany.ZmianazaszławwiekuXX,kiedy
nastąpiłrozkwitwielkichmonografiiżyciaitwórczości,onieśmielającychczytelnika
rozmiaramiizasięgiem.Najwybitniejszymprzedstawicielemtegonurtupozostaje
JuliuszKleinerjakoautorpracpoświęconychpolskimromantykom6.Natomiast
wwiekuXXImożnaspotkaćsięzopiniamimówiącymiozmierzchuikryzysie
monografii.HenrykMarkiewicz,oceniającwroku2003stanbadańnadliteraturą
wPolsce,pisał:
[…]nastąpiłoodejścieodsyntezimonografii,adokonałsięzwrotkuszczegółowym
badaniomtematologicznym(m.in.feministycznym)iintertekstualnymorazherme-
neutycznejeseistyce7.
GdyspojrzećnapraceoPrusie,którepowstawałyodlatosiemdziesiątychXXwieku
(cezurąjestwydaniesiedemnastegotomuNowegoKorbuta,którywcałościzostał
poświęconyPrusowiiktórywprzejrzystysposóbrejestrujewszystko,cooautorze
Faraonanapisano)
8
,toniesposóbniezgodzićsięzkonstatacjąMarkiewicza.oile
bowiempowstająmonografiepojedynczychdzieł(lub-znacznieczęściej-wybra-
nychwątków),otylebrakpozycjibędącychmonografiamicałejtwórczości(wzor-
cowymprzykłademjestTwórczośćBolesławaPrusaZygmuntaSzweykowskiego).
4
Zob.P
.Chmielowski,AutorkipolskiewiekuXIX:studiumliteracko‑obyczajowe,Warszawa1885;tenże,
JózefIgnacyKraszewski:zaryshistoryczno‑literacki,Kraków1888;tenże,JózefKorzeniowski:jegożycieidziałal‑
nośćliteracka:zarysbiografczny,Kraków1898;tenże,ZygmuntKaczkowski,jegożycieidziałalnośćliteracka:
zarysbiografczny,Kraków1898;tenże,AdamMickiewicz:zarysbiografczno‑literacki,Warszawa1901.
5
S.Tarnowski,Historialiteraturypolskiej,t.1-5,Warszawa1903-1904;tenże,JulianKlaczko,
Kraków1909;tenże,ZygmuntKrasiński,Kraków1912.
6
J.Kleiner,ZygmuntKrasiński:dziejemyśli,Lwów1912;tenże,JuliuszSłowacki)Dziejetwórczości,
Warszawa1919-1920,1923,1927;tenże,Mickiewicz)DziejeGustawa,t.1:DziejeGustawa,t.2:Dzieje
Konrada,Lublin1948-1949.
7
H.Markiewicz,Mójżycioryspolonistycznyzhistoriąwtle,rozmowęzautoremuzup.B.N.Łopień-
ska,Kraków2003,s.195-196.
Zkoleiwroku2008MarekZaleskipisałjednoznacznie:nZamysłbiografazrealizowanywzgodzie
zideałemklasyczniepojmowanejmonografiitwórczościartystywydajesiędziśstaroświeckimćwi-
czeniemliterackim[…]”.M.Zaleski,Kłopotyzmonografą,nTekstyDrugie”2008,z.6,s.118.Prze-
czątemujednaknastępującemonografieosobowe:I.Filipiak,Obszaryodmienności:rzeczoMarii
Komornickiej,Gdańsk2006;P
.Matywiecki,TwarzTuwima,Warszawa2007;B.Nowacka,Z.Ziątek,
RyszardKapuściński.Biografapisarza,Kraków2008;J.Fazan,Odmetaforydourojenia:próbapato‑
grafiTadeuszaPeipera,Kraków2010;B.Helbig-Mischewski,Strąconabogini:rzeczoMariiKomorni‑
ckiej,Kraków2010;D.M.osiński,AleksanderŚwiętochowskiwposzukiwaniuformy:biografamyśli,
Warszawa2011;H.Kirchner,NałkowskaalboŻyciepisane,Warszawa2011;A.Mencwel,Stanisław
Brzozowski.Postawakrytyczna:wiekXX,Warszawa2014.
Wydajesięjednak,żeZaleskiniewierzywmożliwośćpisaniamonografiibezstronnych,nieideo-
logicznych.oznaczato,żenowszemonografieosobowezawierająwyraźniezaznaczonąpozycjępiszą-
cego,któryuwydatniaswójpunktwidzeniaiswojedoświadczenia.
8
Zob.Bibliografaliteraturypolskiej„NowyKorbut”,t.17:BolesławPrus(AleksanderGłowacki),
oprac.T.Tyszkiewicz,podkier.Z.Szweykowskiego,J.Maciejewskiego,Warszawa1981.
