Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dobroczłowiekanaziemiwynikabowiem
zposzanowaniabliźniegoizumiejętnościwspółżycia
zludźmi.Jakodnajdywaćwłaściwądrogępostępowania
wplątaninieludzkichcharakterówiskomplikowanej
rzeczywistościspołecznej?IbnHazmszukarozwiązania
wdefiniowaniuwyraźnychprzeciwieństw,którestająsię
drogowskazami.Przyjaźń–wrogość,odwaga–tchórzostwo,
szlachetność–podłość,aprzedewszystkimsprawiedliwość
ityrania–toprzeciwieństwapowracającewtoku
rozmyślańIbnHazma.Wydawałobysię,
żesątokategorieczyopozycjetypowedlaetykiwkażdej
kulturzeiwkażdychczasach.Jednakżewrozmyślaniach
IbnHazmałatwodostrzecpewneelementytypowedla
cywilizacjiświatamuzułmańskiego,awłaściwiedla
strukturyspołeczeństwawowychczasach.Podstawowy
podziałspołecznyopierałsięnarozgraniczeniumiędzy
wykształconąirządzącąelitęaciemnąmasąpospólstwa.
Historiaświatamuzułmańskiegowtejformie,wjakiej
jąznamy,jesthistoriąowejelity,oreszciespołeczeństwa
wiemyniewiele.IbnHazm,reprezentującelitę,zpogardą
spoglądananiższewarstwyizoburzeniemstwierdza:
„Niesprawiedliwośćzestronypospólstwazasługujetylko
nakarę”(62).Gdzieindziejpogardliwiemówi
oniektórychzawodach(„mężczyźniikobietyzarabiający
nażyciegraniemnaflecie,zamiataniempodwórek,pracą
wrzeźniach,ludziemieszkającywwiniarniach
gromadzącychsamychpodlecóworazludziedoglądający
bydła”tojegozdaniem„łotrywykonującynajpodlejsze
zawody”[314]czywreszcie,ztypowądlamuzułmańskiej
elitytegookresunutkąrasizmu,źlesięwyraża
oMurzynach(„królSudanujestpodłymMurzynem,
odkrywającymwstydliweczęściciała,jestgłupi”[243]).
Nigdzieniemajednakpogardyopartejnacenzusie
majątkowym.Tenwislamiezawszebyłdrugorzędny.
Liczyłysięwartościmoralneiintelektualne.IbnHazm
wyraźniestwierdza,żemająteknicnieznaczy.Istotne
znaczeniemajądlaniegozaletyumysłu,wykształcenie,
wyrafinowanie.Awykształceniewspołeczeństwie
muzułmańskimnigdyniebyłozwiązanezestatusem
