Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
§1.Ogólneokolicznościpowstaniapojęciamaszyny
11
czemu,tzn.dziękijakimelementomstrukturypojęciabyłotowogó-
lemożliwe.Krótkomówiąc:wyjaśnienieświatopoglądowezakłada
pojęciejużjakodane,nietroszczącsięowewnętrznąkonstrukcję
pojęciaijejgenezę.Nienegującbynajmniejnegatywno-pole-
micznejfunkcjipojęciamaszyny,trzebawięcteżzawszepamię-
taćoźródłachjegopozytywnejtreści.Niepodobnatutaj
przecenićrolimechanicyzmujakofundamentuówczesnejwiedzy.Bez
postępującejmatematyzacjipoznaniajako(odtąd)poznaniawielko-
ści,kształtuiruchuDmaszyna”niemogłabyzyskaćstatusukategorii
ogólnejizarazempodstawowej.Przyczymsamoowouogólnienienie-
koniecznieoznaczałocałkowitąuniwersalizację(przybierającąpostać
wspomnianegotwierdzeniaDwszystkojestmaszyną”).Przeciwnie,
nierzadkodokonywanouogólnieńjedynieczęściowych,np.ograniczo-
nychdoobszarumaterii(bytymsilniejodgraniczyćto,cowporządku
maszynowymsięniemieści).Wistociezwiązekmiędzyteologiąano-
wożytnymDmaszynoznawstwem”niedajesięująćwkategoriachpo-
stępującegowypierania,opartegonajednoznacznejrozłączności.Naj-
ważniejsitwórcyiorędownicywczesnonowożytnegomechanicyzmu
niemusieliwcaleprzeżywaćrozdarciamiędzywiarąiwiedzą:wierzyli
właśniejakomechanicyści(broniączresztązazwyczajokreślonej
interpretacjimechanicyzmujakoargumentuwobroniereligii).
Sammechanicyzmzkolei-jakookreślonaformawiedzy-niepo-
wstawałzapewnebezzwiązkuzwydarzeniamihistorycznymi,aściś-
lej:zmianami,jakiezachodziływświecieotaczającychludziprzedmio-
tów.Zjednejstrony,wXVIiXVIIwiekuporazpierwszynatakąskalę
pojawiłysięrealniejednorodneprzedmiotyogeometrycznychize-
standaryzowanychkształtach(m.in.dziękireformiewojskowejksią-
żątOrańskichpojawiłysięznormalizowanedziałaipociskiarmatnie).
Zdrugiejrównocześniezachodząceprzejścieodgospodarkifeudalnej
dogospodarkitowarowejzainicjowałoujmowanierzeczywkatego-
riachmiaryiilości2.
2WbardzoprzekonującyisystematycznysposóbopisujeteprzemianyWiesław
OzonwswoimPowstaniufizykimatematycznej(WiesławOzon,Powstaniefizykimatema-
tycznej,WSP
,Opole1993).Rewolucjanaukowaniedokonałasiędziękiodkryciomiwy-
nalazkom,leczpolegałanaDnowymsposobieokreślaniaizestawianiajużistniejących
