Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
23
matycznyistylistyczny”(Witosz,2005:127).Określasięrównieżgatunekjako
typntekstówbliskospokrewnionych,mającychtęsamą(lubpodobną)funkcję,
dystrybucjęsemantycznąiformalnąokreślonychcechjęzykowychorazzwią-
zekzkulturąipragmatykąkomunikacjidanejwspólnotyetnicznej”(Wilkoń,
2002:200).Podkreślasię,żegatunekjestkonstruktemteoretycznym-zespo-
łemregułnormalizującychdziałaniajęzykowewpewnychtypowychsytuacjach
komunikacyjnych24.
Komponentstylistycznyjesttraktowanyjakoodrębnypoziomtekstu,wia-
domojednak,żefunkcjęstylotwórcząpełnijegotematistruktura(Witosz,
1999:44-45).
Tekst,będącrezultatemokreślonegodziałaniajęzykowego,możebyćbadany
ijakoprodukt,ijakoproces,gdyżnwtekściegotowympisanymczyzapisanym
utrwalonyjestprocespowstawania”(Wilkoń,2002:38).Dostrzeganieproce-
sualnościtekstujestzwiązanezkategoriąpodmiotowościautora,eksponowaną
wniniejszymopracowaniu.Terminytekstiwypowiedźużywanesąsynonimicz-
nie,gdyżregułytworzeniatekstusąneutralnewobecopozycjimowalpismo
(Witosz,1997:50-51).
WspółczesnatypologiagatunkównaukowychWilkonia(2002:258
inast.),modyfikującatypologięGajdy(Gajda,1982),opierasięnanastę-
pującychkryteriach:funkcjedominujące(teoretyczno-syntetyczna,empi-
ryczna,informacyjna,praktyczno-technicznalubdydaktyczna),formypo-
dawcze25(analityczno-opisowa;interpretacja:rozważanie,komentarz;struk-
turanarracyjno-faktograficzna),typprzekazu(pisemny,ustny,wygłaszanie
przygotowane),strukturywypowiedzi(monolog,dialog),sposóbosobowego
wyrażanianadawcy,długośćwypowiedzi,obecnośćkodówniewerbalnych.
UzupełniającgatunkinaukowewyodrębnioneprzezGajdę,Wilkońwymienia
jeszczem.in.rozprawę,reprezentowanąprzezkomentarz,egzegezę,roztrzą-
sanie(Wilkoń,2002:262).Jaksądzę,mówiącokomentarzu,badaczniema
namyśliXVI-wiecznegokomentarzabiblijnego,aleujęcietakiejnazwygeno-
logicznejotwieramożliwośćsprecyzowaniagatunkuwedługprzyjętychkry-
teriów.
Jakopodstawowewłaściwościstrukturyrozważająco-komentującejAleksan-
derWilkoń(2002:159)podaje:dążeniedouogólnienia,problematyzowania,
dążeniedozwięzłości,intelektualizację,logicznośćrozumowania,abstrakcyj-
ność(nawetkomentarzynarracyjnych),zależnośćodtekstuprzedmiotowego,
przekładzjednegosystemupojęciowegonainny,wysokistopieńretoryczności
24nTokulturowoihistorycznieukształtowany,ujętywspołecznekonwencjesposóbkomu-
nikowaniasię-wzorzecorganizacjikomunikatu”,któregoskładnikamisą:kompozycja(seg-
menty,związkimiędzynimi),warunkipragmatyczne(relacjenadawczo-odbiorcze,kontekst
życiowy),aspektkognitywny(treść)(Zdunkiewicz-Jedynak,2008:77).
25Wtradycjibadawczejnazywasięjestrukturami.
