Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OWŁADZY(NIE)DOSKONAŁEJ
30
zwykształceniem,wysokąinteligencjąilepszązdolnościąprzewi-
dywania.Rozwiązaniekonfliktumiędzyliberalizmemiutylitary-
zmemmożemywięcznaleźćwteoriipolitycznej.Jejpodstawąnie
jestjednakaniwolność,aniużyteczność,tylkoideapostępu.Właś-
ciwymsposobemzaprowadzeniaoptymalnegoustrojujestzatem
działaniedwufazowe-najpierwutylitarnapaternalistycznaopieka
nadspołeczeństwemniewyrobionym,późniejupowszechniona
samodzielnośćiliberalizm.
Millzpewnościąniebyłzwolennikiemautorytarnegowychowa-
niaistałegonadzorunadmasami.Byłjednocześnieprzeciwnikiem
ochlokracji(czyligminowładztwa)iobarczanialudziniedoświad-
czonychzadaniamiponadsiły.Sądził,żeci,którzydziałająpod
wpływemnaturalnychinstynktów,sąprzedewszystkimzazdrośni.
Jednymzpodstawowychwarunków[wolnego]społeczeństwajest
to,żebyśmynietolerowalizazdrości,niesankcjonowalijejuroszczeń
podkamuflażemsprawiedliwościspołecznej,lecztraktowaliją,mó-
wiącsłowamiJohnaStuartaMilla,jako„najbardziejantyspołeczną
inajohydniejszązewszystkichnamiętności”23.
Zważmynadto,żewybórtychdwojakichcelów-krótkotermi-
nowychidługoterminowych-niedasięopracowaćteoretycznie
izawrzećwjednolitejteoriimającejtakiesamozastosowaniedla
wszystkich.Tojestzadaniewymagającenegocjowania.Społeczeń-
stwazdobrymśrednimwykształcaniemmogąkrócejterminować
podedukacyjnymnadzoremdobregorządu.Istotneprawdypoli-
tyczne,społeczneiekonomicznebędątamchwytaneszybciej.Te
społeczeństwamogąszybciejdomagaćsiędlasiebiepełnejwolno-
ściiprawdopodobniedobrzenatymwyjdą.Społeczeństwazniż-
szymśrednimpoziomemwykształcenia,zdużymodsetkiemosób
23F.A.vonHayek,Konstytucjawolności,przeł.J.Sawiński,WydawnictwoNaukowePWN,
Warszawa2011,s.103.
