Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Zimnawojnaczygorącypokój-źródłakonfliktu
15
Przyczynzimnowojennegokonfliktunależydoszukiwaćsięjużpodczas
działańokresuIIwojnyświatowej,ataknaprawdę,jaksugerujesięwlite-
raturze,jeszczewcześniej.Historiarosyjsko-amerykańskichstosunkównie
zaczynasiębowiemwrazzzimnąwojną.Obasupermocarstwa,StanyZjed-
noczoneiZwiązekRadziecki,niestałysięglobalnymipotęgamiwprzeciągu
jednegodnia,aninawetroku.Dopókijednakświatbyłtakwielki,żepaństwa
temogłyrozwijaćsięiposzerzaćswojeterytoriabezwchodzeniasobiewdro-
gę6,dopótystrachprzedkonfrontacjąwśródichobywatelinieistniał.Jakujął
totrafnieJohnLewisGaddis:nświatbyłjeszczenatylewielki,byimperia
mogłyrozwijaćsiębezkolizyjnie”7-amiałnamyśliwiekXIX.Dlakogoś,
ktodostrzegałjednakmożliwątrajektorięrozwojuobumocarstw,sprawa
ewentualnejkolizjiwydawałasięnieunikniona.Oobukrajachw1835roku
młodyFrancuz,AlexisdeTocqueville,pisał:
Żyjądzisiajnaziemidwawielkienarody,które-choćodmiennebyłyichpo-
czątki-zdająsięzmierzaćkujednymcelom.SątoRosjanieiAngloamerykanie.
Obarozwinęłysięniepostrzeżenieipodczasgdyuwagaświatazaprzątniętabyła
czyminnym,nagleznalazłysięwpierwszymszeregunarodów.Ludzkośćdo-
wiedziałasięoichnarodzinachniemalwtejsamejchwili,wktórejdowiedziała
sięoichpotędze.Rzecbymożna,żewszystkieinnenarodyosiągnęłyjużto,co
miałyosiągnąć,podczasgdytedwaciąglepnąsięwgórę.Wszystkieinnenarody
zatrzymałysięjużwmiejsculubrozwijająsięznajwiększymwysiłkiem-one
zaślekkoipospieszniekrocząkupotędze,którejgranicumysłludzkiniepotrafi
przewidzieć.Ichpunktywyjściasąróżneiodmiennesąichdrogi,lecznamocy
tajemnychplanówOpatrznościzdająsiępowołanidotego,bykiedyśwrękach
każdegoznichznalazłysięlosypołowyświata8.
DopókidemokratyczneStanyZjednoczoneicarskaRosjadzieliłytysiące
trudnychdopokonaniakilometrów,dopótysytuacjadyplomatycznapomię-
dzyniminiebyłanapięta.Rządzącyobutychpaństwpotrafilinawetzesobą
współpracować,gdyzachodziłatakakonieczność9.Ichoćnadługiczasoba
państwaodcięłysięodzewnętrznychsprawświata,pogrążającsięwporząd-
kowaniuwewnętrznejsytuacjikraju,czylidecydującsięnaswegorodzaju
6To,jakszybkoswojeterytoriumpowiększałaRosja,wyrażasięwtychliczbach:
pomiędzyXVwiekiemakońcemXIXwiekunCesarstwoRosyjskierosłowtempie130
kilometrówkwadratowychdziennie”.R.Pipes,CzerwoneImperium.PowstanieZwiązku
Sowieckiego,tłum.W.Jeżewski,Sandomierz2015,s.1.
7J.L.Gaddis,Terazjużwiemy.Nowahistoriazimnejwojny,tłum.M.Antosiewicz,
Warszawa1999,s.17.
8A.deTocqueville,OdemokracjiwAmeryce,tłum.M.Król,Warszawa1976,s.262-263.
9Przykłademniechbędziepróbarozwiązaniakonfliktuoterytoria(wtymłowiska)
znajdującesięnaPacyfiku,czegopomyślnymzwieńczeniembyłasprzedażAlaskiprzez
Rosjęrządowiamerykańskiemuw1867roku.Zob.J.L.Gaddis,Terazjużwiemy.Nowa
historiazimnejwojny,op.cit.,s.17.
