O przyjemności. Od starożytnej hedone po oświeceniowy libertynizm i utylitaryzm

Lesław Hostyński

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-22256-7

DOI:

https://doi.org/10.53271/2022.022

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2022

Liczba stron:

357

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Hostyński, Lesław. O przyjemności. Od starożytnej hedone po oświeceniowy libertynizm i utylitaryzm. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2022, 357 s. ISBN 978-83-01-22256-7, doi: https://doi.org/10.53271/2022.022

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Hostyński, L.

T1 O przyjemności. Od starożytnej hedone po oświeceniowy libertynizm i utylitaryzm

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2022

SN 978-83-01-22256-7

DOI https://doi.org/10.53271/2022.022

Bibliografia BibTex:

@Book{ 270613, author = "Hostyński, Lesław", editor = "", title = "O przyjemności. Od starożytnej hedone po oświeceniowy libertynizm i utylitaryzm", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2022", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-22256-7", doi = "https://doi.org/10.53271/2022.022" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Hostyński, Lesław

ED -

TI - O przyjemności. Od starożytnej hedone po oświeceniowy libertynizm i utylitaryzm

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2022

SN - 978-83-01-22256-7

ER -

DOI - https://doi.org/10.53271/2022.022

Netografia (standard APA):

Hostyński, Lesław. O przyjemności. Od starożytnej hedone po oświeceniowy libertynizm i utylitaryzm [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2022 [dostęp: 22 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/o-przyjemnosci-od-starozytnej-hedone-po-oswieceniowy-libertynizm-i-leslaw-hostynski-270613. doi: https://doi.org/10.53271/2022.022

szczęście, zło, utylitaryzm, dobro, Użyteczność, epikureizm, zasada użyteczności, cel ostateczny, rachunek przyjemności i przykrości

Monografia O przyjemności pomyślana jest nie tylko jako historyczne ujęcie kategorii „przyjemność”, ale także wynika z założenia, że dla zrozumienia pewnych zjawisk trzeba badać ewolucję ich pojęć od źródeł poczynając. Ponadto ma służy...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-22256-7

DOI:

https://doi.org/10.53271/2022.022

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2022

Liczba stron:

357

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp8
Rozdział 1. Starożytna hedone 10
1.1 Fizjologiczna interpretacja przyjemności11
1.2 Etyczna interpretacja przyjemności21
1.2.1 Przyjemność jako dobro21
Przyjemność sofistyczna21
Hedonizm Arystypa i cyrenaików24
Hedonizm Eudoksosa28
Epikureizm a przyjemność29
1.2.2 Przyjemność złem38
Demokryt wobec przyjemności38
Antyhedonizm Antystenesa40
Przyjemność jako zło w filozofii Speuzypa42
Platon a hedonizm43
1.2.3 Przyjemność – Sokratesa ani dobro, ani zło46
1.2.4 Przyjemność – subiektywny oddźwięk obiektywnego dobra w ujęciu Arystotelesa48
Rozdział 2. Przyjemność w chrześcijańskim średniowieczu 52
2.1 Augustiańska droga ku szczęściu54
2.2 Święty Boecjusz – pomost między starożytnością a średniowieczem63
2.3 Święty Grzegorz Wielki – wróg przyjemności65
2.4 Przyjemność w myśli św. Tomasza z Akwinu66
2.5 Święta Hildegarda z Bingen – przyjemność seksualna74
2.6 Przyjemność w kręgu kultury muzułmańskiej – Awicenna80
2.7 Średniowieczne literackie wizje przyjemności83
2.8 Przyjemność – wróg średniowiecznego Kościoła?89
Rozdział 3. Renesans przyjemności? 104
3.1 W stronę renesansu – Boska Komedia i Dekameron105
3.2 Hedonizm w myśli filozoficznej113
3.2.1 Włoskie odrodzenie113
3.2.2 Renesans francuski122
3.3 Chrześcijański epikureizm Erazma z Rotterdamu129
3.4 Przyjemności Utopian140
Rozdział 4. Przyjemność jako przedmiot filozoficznego namysłu w filozofii XVII wieku148
4.1 Francuska rehabilitacja Epikura148
4.2 Spinoza – przyjemność „w porządku geometrycznym dowiedziona”153
4.3 Thomasa Hobbesa przewartościowanie w postrzeganiu przyjemności159
4.4 Nieobecność Kartezjusza168
Rozdział 5. Różnorodność barw przyjemności we francuskim oświeceniu170
5.1 Montesquieu – klimatyczne determinanty przyjemności171
5.2 Światowiec Wolter176
5.3 Maupertuisa rachunek przyjemności i przykrości182
5.4 Przyjemność i przykrość – władze posągu Condillaca189
5.5 La Mettrie – hedonista z „trzody Epikura”194
5.6 Sensualistyczna koncepcja przyjemności224
5.7 Denisa Diderota życie zgodne z naturą – źłem przyjemności224
5.8 Holbachowska przyjemność jako szczęście przelotne231
5.9 Sadoniczny libertynizm235
Rozdział 6. Brytyjska oświeceniowa filozofia moralności 248
6.1 John Locke248
6.2 David Hume260
6.3 Adam Smith282
6.4 Hedonizm Jeremy’ego Benthama291
6.5 Utylitarystyczna koncepcja przyjemności Johna Stuarta Milla314
6.5.1 Źródła hedonizmu Milla314
6.5.2 Źródło etyki utylitarystycznej314
6.5.3 Zasada użyteczności – podstawa systemu etycznego315
6.5.4 Szczęście/przyjemność – cel ostateczny człowieka317
6.5.5 Sędziowie kompetentni322
6.5.6 Użyteczność i szczęście uzasadnione dyrektywy postępowania323
6.5.7 Utylitaryzm Milla w oczach krytyków327
6.5.8 Zasada użyteczności a życie społeczne330
6.5.9 Szczęście – przedmiot pożądania332
6.5.10 Krytyka hedonizmu Milla336
Zakończenie340
Bibliografia344
Indeks osobowy354

celem-wedługcyrenaików-jestprzyjemnośćigładkiruchcielesny,zaświadczarównież

wZarysachpirrońskichSekstusEmpiryk,który,jasnowskazując,czymróżnisięscepty-

cyzmodfilozofiicyrenajskiej,mówi,żekażdy,dlakogonprzyjemnośćjestcelem,

musipodlegaćzaburzeniomwewnętrznym”2.

Przykrość,zktórąArystypwiązałból,jestefektemdziałaniaruchuszorstkiegowludz-

kimorganizmie.Dlacyrenaikówbrakprzyjemnościnieoznaczabólu,gdyżnprzyjemność

iprzykrośćpolegająnaruchu;atymczasemstannieodczuwaniaprzyjemnościczyprzy-

krościniejeststanemruchu;nieodczuwanieprzykrościjeststanempodobnymdotego,

wktórymznajdujemysięweśnie”3.Skorobólczyprzyjemnośćsąfundowanenaruchu,

jednonaszorstkim,adrugienałagodnym,tobezruchbędziestanempośrednimmiędzy

bólemaprzyjemnością,anibolesnym,aniprzyjemnym.

Arystyp,przyjmując,żeźródłemprzyjemnościjestruchłagodny,zapewnenieuznałby

zaprzyjemnygwałtownegoinamiętnegoaktumiłosnego,jakchociażbytakiego,ojakim

czytamywdzieleOrzeczywistościLukrecjusza.Wartoprzytoczyćtensugestywnyiniemal

naturalistycznyopisuniesieniaerotycznego,gdyżstanowionilustracjęobecnegowlitera-

turzeiżyciustarożytnychstanuuniesieńpłciowychprowadzącychdorozkoszy:

Otojakróżnaprzyczynawzruszaidrażniróżnerzeczy,takzczłowiekaludzkasiłajedynie

wywabianasienie.Skorowięcwchodzi,wypartezeswychsiedzib,zarazwylegazcałego

ciałaprzezczłonkiistawy,gromadzisięwsłużącychdotegoośrodkachmięśniowych

ipodniecanatychmiastwłaściwe,rodneczęściciała.Pęczniejąnasieniempodrażnione

miejscaipowstajewola,bynimtrysnąćtam,gdziesięprężyokrutnachuć,atakżeciało

godzitam,skądumysłodebrałmiłosnąranę.Przecieżwszyscypadająnajczęściejnaranę

ikrewwtęstronębryzga,skądciosnasuderzy,iczerwonystrumieńbroczywroga,jeśli

jestblisko.KtowięczbieraranyodpociskówWenery,czytokusigochłopakkobiecymi

kształtami,czyteżkobietazcałegociałazionącamiłością,tendążytam,skądodbierarazy,

pragniesięzespolićizebranązciałacieczątrysnąćdociała,albowiemoniemiałażądza

wróżyrozkosz4.

PrzyjemnośćwrozumieniuArystypajestnaturypsychofizycznej.Jejfundamen-

tembytowymjestruchłagodny,aczynnikijąwspółkonstytuującetoprzedewszystkim

świadomeprzeżywanierozkoszy,którejźródłemjestruchgładki,orazpoczuciewolno-

ści.AdamKrokiewiczwyjaśniatowsposóbnastępujący:nŚwiadomerozkoszowaniesię

poleganatym,ażebyzapomniećowszystkiminnymiskupićcałąuwagęnaprzeżywaniu

doraźnejrozkoszy,ażebyzniejnicnieuronićinawetwszelkimimożliwymisposobamiją

spotęgować:ktopijenaprzykładwodę,ponieważniestaćgonawino,tenniechajniemyśli

oswoimubóstwie,leczniechajsięrozkoszujewodą,jakdługojąpije”5.Zcałąpewnością

nauwagęzasługujefakt,żeArystypniewiążebezpośrednioprzeżywaniaprzyjemności

zbogactwemmaterialnym,aludzieubodzyniesąpozbawienimożliwościprzeżywania

2SextusEmpiryk,Zarysypirrońskie,Warszawa1998,I,215.

3DiogenesLaertios,Żywotyipoglądysłynnychfilozofów,wyd.cyt.,II,89.

4Lukrecjusz,Orzeczywistości,Warszawa2003,IV

,1037-1057.

5A.Krokiewicz,EtykaDemokrytaihedonizmArystypa,Warszawa1960,s.139-140.

Fizjologicznainterpretacjaprzyjemności

Brak wyników

O przyjemności. Od starożytnej hedone po oświeceniowy libertynizm i utylitaryzm

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra