Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
osłabiaprzyjemność,bojąpozbawiawolności,ibodajdlategotakusilnieprzednią
przestrzegał”10.
Arystypowegoumiłowaniaprzyjemnościniemożnautożsamiaćzmoralnienaganną
rozpustą.Byłonamatoremrozkoszy,anierozpusty.Wtradycjistarożytnejpróżnoszukać
jakiejkolwiekinformacji,żeArystypmógłsiędopuścićjakiegośhaniebnegoczynu,nigdy
niesprzeniewierzyłsięswojemurozumowi,przyczymrozumuArystypaicyrenaików
pełniłodmiennąfunkcjęniżnaprzykładuDemokrytaczySokratesa.Niemiałpanować
nadwoląiuczuciami,aleimsłużył.Możnapowiedzieć,żepełniłwobecnichswoistą
funkcjęinstrumentalną,aleniepowinnotobyćocenianejakomoralnienaganne.
NastępcyArystypa,cyrenaicy,wzasadziepozostaliwierninauceswojegoMistrza.
Winteresującychnaskwestiachprzyjmowali-podobniejakArystyp-dwanajważniej-
szedoznania,amianowiciebóliprzyjemność,któretakżewiązalizruchemgwałtownym
iruchemłagodnym.Wśródprzyjemnościwszystkiesąsobierównezarównozewzględu
najakość,jakiintensywność.Poszczególnychprzyjemnościniemożnaważyćanimierzyć.
Niemająwięczastosowaniawodniesieniudonichzasadymierzenia.Mierzyćmożemy
nieposzczególneprzyjemności,aleśrodkisłużąceosiągnięciuprzyjemności.
OilebezpośredniuczniowieArystypabyliwiernijegonauczaniu,otyletakzwani
cyrenaicynieprawowierni,awszczególnościHegezjasziTeodor(możnabyichnazwać
nwnukami”intelektualnymiArystypa),częściowoposzliinnądrogą.Hegezjasztwierdził,
podobniejakArystypicyrenaicy,żecelemjestprzyjemność,alejednocześniedodawał:
Nicniejestznaturyprzyjemneaninieprzyjemne;tasamarzecz,wzależnościodtego,
czyjestdlaczłowiekaczymśrzadkiminowym,czyteżczymśznanymmudoprzesytu,
jednemusprawiaprzyjemność,audrugiegowywołujeuczucieprzykrości.Ubóstwo
ibogactwoniemajążadnegowpływunaprzyjemność:bogatyniedoznajeprzyjemności
inaczejniżubogi.Zupełnietaksamoniewzmagaaniniezmniejszaprzyjemnościto,czy
jestsięwolnymczyniewolnikiem,szlachetnegoczyniskiegopochodzenia,sławnym
czypogardzanym11.
WażnewstanowiskuHegezjaszajestto,żepodważał,iżprzyjemnośćwrozumieniu
Arystypaniemaobiektywnegozakotwiczenia,gdyżjesttylkosubiektywnymdoznaniem,
zatemnnicniejestprzyjemnelubnieprzyjemneznatury”
.Wedługniegocelemdoskona-
łymjestnżyciewolneodbóluismutku”
.WżyciupowinniśmykierowaćsiędewiząMędrca,
którynposiadaprzewagęnadinnyminietylewwyborzerzeczydobrych,cowunikaniu
rzeczyzłych;albowiemcelemjegojestżyćtak,byniecierpiećanifizycznie,animoralnie.
Celtenosiągaćmogąci,którzynierobiąróżnicmiędzyrzeczamiwywołującymiprzyjem-
ność”12.Celnaczelnymożna,jegozdaniem,osiągnąćniewynikunbrakuprzywiązania”
czytodoosób,czytorzeczy,jaktobyłouArystypa,alewwynikuwyrobieniawsobie
obojętności(adiaphoresantes).
10A.Krokiewicz,EtykaDemokrytaihedonizmArystypa,wyd.cyt.,s.143.
11DiogenesLaertios,Żywotyipoglądysłynnychfilozofów,wyd.cyt.,II,94.
12Tamże,II,95.
Fizjologicznainterpretacjaprzyjemności
13
