Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Epikureizmaprzyjemność
Whistoriiludzkościwieleosóboficjalnienieprzyznawało,alewskrytościwiedziało,że
tym,cobyłoijestwspólneludziom,jestepikurejskazasadagłosząca,iżnajbardziej
poszukiwaneprzezczłowiekasąprzyjemnościirozkosz.
Epikur-podobniejakArystyp-uznawał,żeprzyjemnośćjestnietylkodobrem,
alenajwyższymdobremludzkim.Postawienieznakurównościmiędzytymikoncepcjami
byłobyjednakbłędem,gdyż,najogólniejrzeczujmując,Arystypsądził,żepodstawowe
przyjemnościtoprzyjemnościcielesne.Wszystkiesą,jakjużpisałem,równeizależneod
zewnętrznychbodźców.Epikurnatomiastnieograniczaprzyjemnościdozmysłowych,
leczwskazujetakżenaprzyjemnościduchowejakonajważniejsze.Tym,cojeszczeróżni
ArystypaiEpikura,jestźródłoprzyjemności.
Epikurpodstawyetykipojmowanejjakonnaukaowyborzeiunikaniu”oparłnazasa-
dachfizyki.WXIIMaksymiepisze:nbezznajomościfilozofiiprzyrodyniemożnaosiągnąć
prawdziwejrozkoszy”
.KoncepcjętegopowiązaniaetykizfizykąprzedstawiłwLiściedo
Herodota.WśladzaDemokrytempowiada,żeistniejąjedynieciałaiprzestrzeń,awśród
ciałjednesązłożone,ainnesąichnelementarnymiskładnikami”
.Sąoneniepodzielnymi
ciałamifizycznymi,nniepodzielnymiciałamiatomowymi”
.Atomyniemajążadnychcech
jakościowych,ajedynieróżniąsięodsiebiekształtem,ciężaremiwielkością.Zatomów
zbudowanyjestorganizmludzki,wktórymdochodzidoprzegrupowywaniasięatomów.
Sameatomyniemajązdolnościodczuwaniaczegokolwiek.Nieodczuwająwięcaniprzy-
jemności,aniprzykrości.Atomytworząceludzkiorganizmpozostająwruchuimogąbyć,
jakmówiEpikur,poprawnealbowadliwe.Wprzypadkugdysąpoprawne,sąodczuwane
przezczłowiekajakoprzyjemność,agdysąwadliwe-przyczyniająsiędozaistnieniaprzy-
krości.Wprzypadkugdyruchywadliwezaczynajązyskiwaćprzewagęwludzkimorgani-
zmie,człowiekumiera.Krokiewiczpisze,żen«wybórprzyjemności»tłumaczysiętaksamo
jak«unikaniebólu»instynktownątroskąopoprawneruchyustrojowe.Ustrojoweruchy
darząjakotakiespecyficznąprzyjemnością,któratowarzyszyczłowiekowiprzezcałeżycie
iktórąEpikurnazywałkatastematyczną,czylistałąprzyjemnościąustrojową”67.
Odwołującsiędowspółczesnejnamterminologii,możnapowiedzieć,żeepikureizm
byłskutecznymchwytemmarketingowym,którymiałsprawić,żefilozofiaEpikurazyska
szerokiegrononwyznawców”
.Wetycezwracałsięprzedewszystkimdotych,którzyuwa-
żalisięzanieszczęśliwychwżyciu,atakichnigdyniebrakowałoibrakowaćniebędzie,
którzymimoposiadaniasporychzasobówdóbrmaterialnychcierpieli,gdyżdostateknie
stanowigwarancjiosiągnięciaszczęścia.nGdybyludzie-piszeLukrecjusz-czującnie-
znośnyciężar,coimsercatłoczy,moglitakżepoznaćztąsamąjasnością,zjakichtodzieje
sięprzyczyniskądsięwpiersiachbierzeowagóraniejakonieszczęścia,tobyniepędzili
życiawtensposób,jaktoobecnienajczęściejsięwidzi”68.Cierpieniatychludzi,zdaniem
Epikura,sąwpełniuzasadnione,gdyżichduszesązepsute.Wniecolepszejsytuacji,
conieznaczy,żewdobrej,sąci,którzycierpiązpowoduchorobyczynędzymaterialnej.
67A.Krokiewicz,HedonizmEpikura,Warszawa1961,s.213-214.
68Lukrecjusz,Orzeczywistości,wyd.cyt.,III,1053.
28
Starożytnahedone