Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Otym,conieodwołalne
Alejużwpiątymwiekunaszejeryśw.Augustynbyłprzeciwni-
kiemcykliczności.Wedługniegoniezgadzasięonazteologicz-
nąprawdąoChrystusie:jeśliświatmiałbysiępowtórzyć-lub
wciążnanowopowtarzać-znaczyłobyto,żejużdokonanaofiara
Chrystusanakrzyżubyłanieskuteczna,daremna.Argumentjest
wprawdzieteologiczny-powołujesięnacentralnątreśćchrze-
ścijańskiejwiary,leczmożnamunadaćfilozoficznąpostać,która
przemówiidoniechrześcijan.Trzebazapytać:któreaspektyludz-
kiegożyciapozostanąsensowne,aktórestanąsiębezsensowne
whipotetycznympowtarzalnymświecie?
Próbaodpowiedzinatopytaniewprowadzawniemałezakło-
potanie.Zjednejstrony,jakpodkreślałem,takważnynormatywny
aspektżyciajakodpowiedzialnośćdomagasięświatajednora-
zowego,nieodwołalnego.Zdrugiejstrony,FriedrichNietzsche,
wswoimsławnymeksperymenciemyślowymowiecznympowro-
cie,twierdziłcośprzeciwnego:towłaśniecyklicznośćlepiejwspie-
raodpowiedzialność.Starającsięmyślećowiecznympowracaniu
wszystkiego,ćwiczymysiębowiemwpodejmowaniunieskończo-
nejodpowiedzialności(wszystkienaszebłędyiichkonsekwencje
pojawiąsięwszakwniekończącejsięrepetycji).
Innąfigurąnieodwołalnościjestlos(ąOLOSIE).ArturSchopen-
hauermiałwtejkwestiigłębokąintuicję-ciągaktówwolitworzy
wczłowiekupewiendynamicznyciągwłaściwytejwłaśnieiżad-
nejinnejpostaciżycia-niemamywładzynadtądynamiką-je-
steśmynią.Beztejwewnętrznejdeterminacjiniebylibyśmysobą,
choćmożegdybynieona,mniejcierpielibyśmywświecie-łatwiej
byłobysięnamdostosowaćdookoliczności.DlategoSchopen-
hauerdoradzałpowściąganiewoliwimięograniczeniacierpienia.
PodobnąmyślwyraziłMicheldeMontaignewesejuOoszczę-
dzaniuwoli,zauważając,żeniejakoubywanas,kiedybezumiaru
wykorzystujemyswąwolę.Szczyciłsiętym,żeumiałHzajmowaćsię
25
