Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kontekście-stopniaścisłości,niezaśścisłościmaksymalnej.Nieporo-
zumieniemwydajesięwięcspotykaneniekiedystanowisko,zgodnie
zktórympostulowaniejasnościjęzykaoznaczadążeniedokształto-
waniagonawzórjęzykalogikilubgeometrii.Jeżelinawetmożna
spotkaćtakiepodejście,toniewydajesięonodominującewobozie
tych,którzypodnosząpostulatjasnościjęzykawdomeniefilozofii.
Uzyskanieniezbędnegostopniaścisłościjestkonieczne,abyumożliwić
dyskurs.Ijestteż,jaktojużwskazywałHenrykPoincaré,pierwszym
warunkiemobiektywności6.Sądzęzarazem,żelepszymrozwiązaniem
niżoperowaniedychotomicznympodziałemnaścisłeinieścisłe,bę-
dzietraktowanieścisłościjakokategoriistopniowalnej.Muszęwtym
miejscuzarazemdodać,żesytuacja,wktórejktośprzyjmuje,żemimo
osiągnięciamaksymalniedostępnejprecyzjipojęciowejpewnejtreści
przekazaćsięniedaje,niemusibyćtraktowanazgóryjakodeklaracja
odrzucaniastanowiskaracjonalistycznego.
Przestrzeganiewymogówlogikirozumianejestzwyklejakoru-
gowaniesprzecznościzsytemuprzekonańorazposiadaniezdolności
dedukcyjnych.Oilejednakmabyćonopostulatemrealizowalnym,
otylewinnobyćrozumianewsensieproponowanejprzezCherniaka
minimalnejracjonalnościlogicznej,niezaśjakomaksymalnaracjo-
nalnośćtegotypu7.Takrozumianypostulatlogicznejracjonalności
oznaczawymógposiadaniazdolnościdoefektywnegoeliminowania
pojawiającychsięsprzeczności.Niewymagatojednakfaktycznego
eliminowaniawszelkich,takżepotencjalnych,sprzeczności.Zdrugiej
zaśstrony,racjonalnośćnatejpłaszczyźniewiążesięzespełnianiem
wymogutzw.minimalnejinferencji,czylipodejmowaniatychinfe-
rencji,któresąuznawanezaużytecznewdanymkontekście.
Wreszciepostulatuzasadniania,rozumiany-ogólniebiorąc-
tak,żeprzekonanie,któremabyćzaliczonedozbioruracjonalnych,
6
Por.H.Poincaré,Lavaleurdelascience,Flammarion,Paris1920,s.262.
7
Por.Ch.Cherniak,MinimalRationality,ABradfordBook,TheMITPress,Cambridge,
Mass.1986,passim;takżeR.Kleszcz,Oracjonalności...,op.cit.,s.48-56,116-118,oraz
tegoż,RationalityandRequirementsofLogic,nLogicaTriangulin2001,5,s.63-71.
13
