Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kluczowekategoriewywoduidrobiazgowośćrozróżnień
29
różniasięteżnodniesienie”(referencjęsamąwsobie)odnod-
noszeniasię”(aktu)3.
Literaturaprzedmiotuokreślateżrelacjęreferencjijakofunkcję
odniesieniaprzedmiotowego,desygnowania,denotowania,jednak
niewewszystkichkoncepcjachterminyteznaczątosamo.Przyj-
mujesiębowiemnaprzykład,żeludzieodnosząsię(ang.refer)do
czegoś,zaśsłowadenotują(ang.denote)(Mautner1999:476).
Wielubadaczypojmujemimotodenotacjęjakobliskisynonim
referencji(Mautner1999:476).NaprzykładBertrandRusselldefi-
niujedenotacjęjakonto,doczegoodnosisiędanytermin”(Russell
2001;por.Blackburn1997:81),awtenwłaśniesposóbGottlob
Fregerozumiereferencję(doszczegółówujęciaFregegowracam
niżej).Zkoleiróżnicepomiędzydesygnowaniemadenotowaniem
wnastępującysposóbwyjaśniaWillardVanOrmanQuine:
Niektóreterminyodnosząsię(refer)doobiektówtegoczyinnegorodzaju-
kamieni,ludzilubprzedmiotówabstrakcyjnych,jakliczby.Jeślidlacelów
naszejteoriiuznajemy,żeistniejątakieczyinneprzedmioty,totymsamymje
reifikujemy.Zoolodzyreifikująwombatywprzeciwieństwiedojednorożców,
uznająwięc,żeterminnwombat”odnosisiędoczegoś,anjednorożec”nie.
Referencjaterminówogólnych-rzeczownikówpospolitych,przymiotników,
czasownikównieprzechodnich-todenotacja.nWombat”denotujekażdego
wombata.Referencjaterminujednostkowegolubnazwywłasnej4todesygna-
cja,wyszczególniającatylkojedenprzedmiot(Quine1995:164).
---
---
---
---
---
3JakpiszeJanWoleński:nJeślizatemmówimy,żewyrażeniaodnosząsię
doczegoś,totrzebazawszepamiętać,iżichrolereferencjalnesąpochodne
wobecaktów(...).Podwójnarelacyjność(akty-referenty,wyrażenia-refe-
renty)powodujedwuznacznośćsamegoterminu‘referencja’,któryrazznaczy
‘odnoszeniesię’,adrugiraz‘odniesienie’”(Woleński1996:71).Nakoniecz-
nośćuwzględnieniasamegoaktuodnoszeniasięorazjegokontekstuzwraca
uwagęPeterStrawson,którywklasycznymjużtekścienatematreferencji
zatytułowanymOnReferring(2001)wprowadzarozróżnienie:1)zdania,
2)użyciazdaniai3)wypowiedzeniazdania.Człowiek,którywypowiadazdanie
nKróljestmądry”podczaspanowaniaLudwikaXV,inaczejużywazdanianiż
człowiek,którywypowiadatosamozdaniepodczaspanowaniaLudwikaXVI.
4Nazwywłasnetowyrażeniaprostesyntaktycznie,któreodnosząsięlub
sugerują,żesięodnosządokonkretnychobiektów/indywiduów(naprzykład
nKilimandżaro”,nMichaelJackson”).
