Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ElwiraBuszewicz
UniwersytetJagielloński
„Bógilepszanatura”
Stwórcaistworzeniewdawnej
polskiejmyśliteologicznej
Rekonesans
1.Prolegomena
OwidiuszwMetamorfozach,opowiadającowyłonieniusięświata
zchaosuirozdzieleniusprzecznychżywiołów,używafrazyDHancdeuset
meliornaturalitemdiremit”,cowprzekładzieAnnyKamieńskiejbrzmi
DBóstwoilepszanaturatenspórrozstrzygnęły”.Jakzauważakomentator,
bóstworzymskiegopoetyjestniepersonalne,coodpowiadapanteistycznym
poglądomstoików,wedługktórychbóstwoprzenikamaterię1.Tymczasem
biblijnaKsięgaRodzajumówi:DNapoczątkuBógstworzyłnieboiziemię
2
.
Wchrześcijańskimporządkuintelektualnymikulturowymprymatdzier-
żyłateologia,więcrównieżsłowaOwidiuszakomentowanowśrednio-
wieczuzgodniezprzekazembiblijnym
3
.Aletekomentarzeipowiązana
1Owidiusz,Metamorfozy,przekł.A.Kamieńska,S.Stabryła,oprac.S.Stabryła,Ossolineum:
Wrocław1996,s.5(przypis16).Polskibadaczrozumiejednakterminmeliornaturawodniesieniu
dowymienionegowcześniejbóstwa,zakładającwdomyśle,żezdaniemOwidiuszanaturamiałaby
byćlepszaniżbóstwo,gdytymczasemDlepszanatura”stanowiurzymskiegopoetyekwiwalent
bliżejnieokreślonejistotyboskiej.
2Rdz1,1.Oileniezaznaczonoinaczej,cytatybiblijnewedługedycji:PismoŚwięteStarego
iNowegoTestamentuwprzekładziezjęzykóworyginalnych,oprac.zespółbiblistówpolskichzini-
cjatywyBenedyktynówtynieckich,wyd.5,Pallottinum:Poznań2002.
3DOvidiussentiensunumdeumesseaprincipio,nontamenaususdicere,vocavitipsum
meliornatura”[Owidiusz,wiedząc,żeodpoczątkubyłjedenBóg,lecznieośmielającsiętego
powiedzieć,nazwałgolepsząnaturą];DQuodchaosmutatumfuitinspeciesnonindigetexpo-
sitione,quiaverumestcumuniwersaessentinlocounoinprincipio,videlicetininspiratione
divina.Confusomododiciturpropteroppositionemelementorum.Quoddicit,quoddeusdivisit,
verumest,sicutinGenesicontinetur,etappellaturmeliornaturaquiailleestnaturanaturans
omnesres”[To,żechaoszostałzmienionywpostacirzeczy,niewymagawyjaśnienia,gdyżna
początkuwszystkierzeczybyływjednymmiejscu,mianowiciewboskimtchnieniu.Mówisię,
żepomieszane,zewzględunaprzeciwieństwożywiołów.Prawdziwejestto,żemówi,żeBóg