Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
ElwiraBuszewicz
znimimetaforamogąnambardzowyraźnieuświadomić,jaktrudnooddzie-
lićśredniowiecznąmyślteologicznąnietylkoodfilozofii,aletakżeod
poezjiipowiązanychzniąobrazówmitycznych.Obserwujemytubowiem
jednązmetaforwyobrażającychstworzonąnaturę:obrazkosmicznegojaja.
ŚredniowiecznikomentatorzyOwidiuszałączyliimiępoetyzkosmogonią
Metamorfoz.Choćniebyłowniejobrazuświatajakojaja,pojawiłsięon
wkomentarzach,wrazzetymologiąimieniapoety:DOvidius=quasiovum
dividens”4(Owidiusz–jakbydzielącyjajko):
DiciturenimOvidiusquasiovumdividensi.occultumreserans.Occultumenimaperuit,
quandodeprimordialielementorumcreationetractavitpermetamorphoseos5.
NazwanyzostałbowiemOwidiuszemjakoDdzielącyjajo”,otwierającyto,coukryte.
Otworzyłbowiemto,coukryte,gdyprzezmetamorfozyopowiedziałopoczątkowym
stworzeniużywiołów6.
Diciturenimovumdividisse.Perquattuorenimpartesovifiguranturquattuorelementa.
Pertestam,quaeestpuraparsetrotundafiguraturfirmamentum;perpelliculam,quae
esttenuisetlucida,figuraturaerquiesttenuisetlucidum;peralbumenquodestalbum
etfrigidumfiguraturaquafrigidaetlucida;permedullum,quodestaliispartibusinclu-
sum,terraquaeabaliiselementisincludatur7.
Mówisiębowiem,żepodzieliłjajko.Przezczteryczęścijajkawyobrażonesąbowiem
czteryżywioły.Przezskorupkę,którajestczęściązaokrąglonąigładką,wyobrażonyjest
firmament,przezbłonę,którajestdelikatnaiprzejrzysta,wyobrażonejestpowietrze,
którejestdelikatneiprzejrzyste,przezbiałko,którejestbiałeizimnewyobrażonajest
wodazimnaiprzejrzysta,aprzezsamśrodek[=żółtko],któryjestzamkniętywinnych
częściach–ziemia,którajestskrytawpozostałychżywiołach.
KomentatorzystaralisięprzypisaćautorowiMetamorfozideedopewnego
stopniateologiczne.Wyrazistametaforajaja,zarysowanamiędzyinnymi
przezMakrobiusza,oddziaływałarównieżwśredniowieczunamyślteolo-
giczną(AlbertWielki,Abelard,WilliamzConches)
8
,równieżtęinspirowaną
podzielił:takjaktojestujętewKsiędzeRodzajuinazwanyjestlepsząnaturą,ponieważOnjest
naturątworzącąwszystkierzeczy”.RkpsBAVVat.Lat.Ms1479,cyt.za:F.T
.Coulson,Ovid’s
Metamorphosesinfourteenth-centuryFrance,1180–1400.Text,manuscripttradition,manuscript
settings,w:OvidintheMiddleAges,red.J.G.Clark,F.T
.Coulson,K.L.McKinley,Cambridge
UniversityPress:Cambridge2011,s.80.
4Pierwszatakaetymologiapojawiasię,wedługGustawaPrzychockiego,wXIII-wiecznym
komentarzudoTristiów.Por.G.Przychocki,AccessusOvidiani,PAU:Kraków1911,s.35–36.
Porteż:P
.Demats,Lesfablesantiquesdansl’Ovidemoralisé,w:idem,Fabula.Troisétudes
demythographieantiqueetmédiévale,Droz:Genève1973,s.161.
5P
.Demats,Lesfablesantiques…,s.161.
6Oileniezaznaczonoinaczej,przekładysąmojegoautorstwa–E.B.
7P
.Demats,Lesfablesantiques…,s.161.
8Zob.J.A.Mitchell,CosmicEggs,orEventsBeforeAnything,w:SpeculativeMedievalism.
Discography,red.J.Eileeniin.,PunctumBooks:NewYork2013,s.148.Por.też:P
.Dronke,
Fabula,ExplorationsintotheUsesofMythinMedievalPlatonism,Brill:Leiden1985,s.79–99.
