Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Bógilepszanatura”...
45
cojestżałosne.Podczasgdypłodyziemiwydajązsiebiepędy,kwiaty,owoceiliczne
nasiona,człowiekwydalazsiebiegnidy,robaki,glistyiłajno.Ztamtychpochodziwino,
oliwaibalsamy.Zczłowiekaplwociny,moczifetorodchodów.Dlategoczłowiekjest
odwróconymdrzewem,gdyżwłosysąjakkorzenie,głowapień,pierśjakkłoda,ramiona
igoleniejakgałęziepalcezkłykciamijakliście.Uschyłkuczłowiektakżeprzypomina
drzewo,gdyżjakdrzewowrazznadejściemzimychylisięischnie,takczłowiekumie-
rającwszystkotraciizwszystkiegojestogołocony.Toprzedstawiastanśmiertelny,
mianowiciestarzec,któregosercejestprzeszytebólem,głowasiętrzęsie,opadazsił,
oddechcuchnie,twarzsięmarszczy,sylwetkasięgarbi,oczyzachodząmgłą,chwiejąsię
stawy,znosacieknie,włosywypadają,dłoniedrżą,działaniespowalnia,zębysiępsują,
uszyogarniagłuchota.Wówczasczłowiekjestniczymstaredrzewo,któredoniczego
sięnieprzydaje,jedyniedoognia90.
Wyobraźmysobie,jakfascynującąantologięzaskakującoznanychinie-
pokojąconowychopowieścionaturzeludzkiejmoglibyśmyzbudowaćna
podstawiesamychkazań!UXVII-wiecznychkaznodziejównutywanitatywne
grająjeszczesilniej.FranciszkaninBazyliRychlewiczprzedstawiawkazaniu
NaWielkiPiątekcośwrodzajuprojektuDonaturzeludzkiej–interdyscy-
plinarnie”.ZwróciłjużnatokazanieuwagęJanuszDrobwksiążceTrzy
zegary91,alestreszczenienieoddajefinezjicałegowywodu.Tematemtego
kazaniajestumęczonyChrystus,amottem–Eccehomo,cowydajesięnie-
jakoprowokowaćdoszukaniadefinicji.WedługRychlewiczażycieludzkie
jestparadoksalnymspotkaniempełnychsplendorupozorówinaturalnej
nędzy.Saccusstercorumwedługśw.Bernarda(usłyszymytopotemjeszcze
odksiędzaBaki:DNicpostroju,człekwórgnoju”),lutumetlimustitulo
hominisincisuswedługTertuliana.Błotnisto-ziemno-mulisto-kalistapro-
weniencjaczłowiekaitakieżjegoDmiejscedocelowe”prowokująkazno-
dziejędoironicznegookreśleniakondycjiludzkiejjakoDLutetia–alenie
Parisiorum”.TengrząskiDłże-Paryż”harmonizujeznadrzędnąwtymkazaniu
wizjążycialudzkiegojakosplendidamiseria.Aletodopieropoczątekspirali
konceptu,zaczerpniętego,oilesięniemylę,zkompendiumretorycznego
George’aBeckeraOratorextemporaneus92:
CzasupewnegozbieżałysiędoParnasu,chcącsłusznądaćczłowiekadefinicyją,wyzwo-
lonenauki.MówiłaGramatyka:Homoestnomenpersexcasusdeclinabile–DCzłowiek
jestimię,któreprzezsześćspadkówmożedeklinować.PierwszycasusNominativus,
boczłowiekjakoktochcemożebyćnazwany,wtórycasusGenitivus,bosięnaświat
zmatkiiojcarodzi.TrzecicasusDativus,bodajeczłowiekinnymistnośćibytność.
CzwartycasusAccusativus,bonaczłowieka,gdycozawini,mogąinaśmierćinstygować.
PiątycasusVocativus,bogomogą,jeślisiębędziedobrzewedługBoskichmandatówna
90K.S
3r.,cyt.zaL.Grzybowską.
91J.Drob,Trzyzegary.Obrazczasuiprzestrzeniwpolskichkazaniachbarokowych,TNKUL:
Lublin1998,s.89.
92G.Becker,Oratorextemporaneus,seuartisoratoriebreviariumdipartitum,Amsterodami
1651,s.14.
