Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
ElwiraBuszewicz
tymświeciegnarował,doniebawokować.SzóstycasusAblativus,bojeżelikomubez-
prawnieizkrzywdąbliźniegołapczywie,invitoDomino,weźmie,nieużyjetego;dyjabeł
muweźmie,wedługowegodicterium:«Maleparta,idźdoczarta»”.Dyjalektykaswoją
teżpodałaczłowiekadefinicyją:DHomoestbreveenthimema,proantecedentehabet
ortum,proconsequenteinteritum.Człowiekjestkrótkidowód,zaantecedensmający
narodzenie,azaconsequens–śmierć”.Matematykateżpowiedziała:DHomoestfigura
spherica–inidempunctum,aquoincipit,terminatur.Człowiekjestfiguraokrągła,
którytonatympunkciekończy,odktóregosiępoczął:Homo,pulvisesetinpulverem
reverteris”.DałateżswojezdanieoczłowiekuiAstrologija–DHomoestquasiLuna
mutabilisquaenunquamineodemstatupermanet.Człowiekjestjakksiężycodmienny,
bonigdywjednakowymstaniezostaje”.NaostatkuRhetoricaswojedajeplacet,gdytak
człowiekaopisuje:DHomoestoratiocuiusexordiumestnasci,narratiodolere,epilogus
mori.Orationishuiusfiguraeestgemitusetfletus,velgaudiumfletudeterius.Człowiekjest
oracyjaretoryczna,którejexordiumtonarodzićsięnaświat,narracyja–boleć,epilog–
umierać.Tejoracyisąfigury–wzdychania,stękania,alboweselenadpłaczgorsze”93.
Zarównowhumanistycznychtraktatachogodnościczłowieka,jak
iwśredniowiecznychibarokowychkazaniachantropologiaspotykasięzteo-
logią.Itu,itammówisięożywocieludzkimjakowędrówceczłowieka
kuBogu.Oilejednakhumanistycznateologiarenesansowapokazujenam
senoczłowiekuwyprostowanymkuniebu,wzlatującymkuboskiejmens,
otylewyeksponowanawkaznodziejstwieśredniowiecznymibarokowym
perspektywawanitatywnaprzytłaczatęświetlistąwizję,schylającnaturę
ludzkądoziemiirozsiewającwokółniejziemistąmelancholię.Religijna
perspektywazdajesięinterpretowaćàreboursagnostyczneprzekonanie
Horacego:pulvisetumbrasumus.Horacyjednakodnosiłtędefinicjędo
stanuczłowiekapośmierci,achrześcijańscyautorzydoziemskiegożycia:
jakośmiertelni,idąckużyciuwiecznemu,prochemjesteśmyicieniem,który
trwatylkoprzezchwilę.
4.Zamknięcie
JakuważałGrzegorzzNazjanzu,Dświattopowiązanierzeczyprzemi-
jającychimyślących.Każdetakielubtakiebytowanietonatura”94.Zdanie
toodzwierciedlaogrommaterii,zktórąmusisięzmierzyćbadacztegopro-
blemu,nawetwbardzowycinkowymobszarzeczyzawężonejperspektywie.
Dlategowzwięźlejszejnarracjipodjąćmożnajedyniepewnetropyzwiązane
zobrazemBogajakonaturacreansistworzenianaturacreata.Zteologicznego
punktuwidzeniamożnaczęściowoutożsamiaćBogaznaturą,przeważnie
93B.Rychlewicz,KazaniapocząwszyodAdwentuażdoWielkiejnocyinclusive,naświęta
ZbawicielaiJegoMatki,MaryiPanny,DrukarniaMikołajaAlexandraSchedla:Kraków1698,
s.762–763.
94Cyt.za:N.Widok,PhysiswpismachGrzegorzazNazjanzu…,s.64.
