Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
EwaPaczoska
odmodernistycznychobrazówLondynujakostolicynświatazwyrodniałego”,ama
tozwiązekzjejfunkcjąwobrębiecałegotekstuiodbywającegosięwnimruchu
znaczeń.Jakwiadomo,doLondynuwpowieściŻeromskiegoprzybywatriumwirat
uosabiającytragedięidylematyPolskiwspółczesnej:Rozłucki,byłyrosyjskiżołnierz
liżącyranypośmierciTatiany,Wolski-byłyklerykikapłannowejwiary,szukający
swegomiejscainowejwspólnoty,iwkońcuGustawBezmian,przybywającywprost
zkatorginaSachalinie:
[...]wspólniezwiedzalilondyńskiogrom,uczylisiępoznającjegonieprzeli-
czoneskarby,pracowaliiszukalirozrywki(Żeromski,1989:348).
Właśniesłowonogrom”organizujelondyńskiewrażeniaprzybyszówposzuku-
jącychwzorcówdlawspólnychspołecznychipolitycznychdziałań.Wnmieście-
-kolosie”widząnowocepracyzamierzonejnamiarętytaniczną”.WBritishMuseum
zawierającymzbioryzcałegoświata-efektimperialnychapetytówróżniejużwtedy
ocenianychprzezwspółczesnych,bohaterowieŻeromskiegowidzątriumfcywiliza-
cji,którapotrafiłapodporządkowaćsobiewszystkieinne.Londynuosabiatupotęgę
imperiumizwycięskąagresjęEuropy,która,np.uConrada,odsłaniaprzecieżjuż
wtedyswojeciemnestrony.DlabohaterówUrodyżyciajesttojednakwzorzecbez
skazyizmazy,gdyż-niedosiężny,mogącytylkojakoogólnymodelmobilizować
dodziałanianaródgorzejpotraktowanyprzezhistorię,którynamocyjejwyroków
niebierzeudziałuwwielkichtriumfachi,chciałobysiępowiedzieć,wielkichłupach
cywilizacjieuropejskiej.
Tewielkiedziełageniuszu,pracyizuchwałości,tomiastonieskończone[...]
byłodlatrzechwędrowcówjakgdybyprzybliżającymszkłem,przezktórepa-
trzyliwciążwstronęswegoprzytłuczonegoirozpłaszczonegonarodu.Przez
każdywielkiobjawspoglądaliwzanik,przezkażdyzakrójizamiar-wbez-
dusznypopłoch,przezkażdewielkiemarzenie-wnicość.Cierpienieichsta-
wałosięnieznośne...(tamże:349).
LondynpełnituwświadomościbohaterówpodobnąfunkcjęjakParyżwrozmy-
ślaniachWokulskiego,dlaktóregostolicaFrancjijestuosobieniemnarkicywilizacji”,
kontrastującejzzastojempolskiejnmartwejwody”.Charakterystyczne,żeuŻeromskie-
gotęrolęprzejmujeLondyn-choćRozłuckiprzecieżprzebywawcześniejwParyżu,
gdzietakżerozpoznajerytmynowoczesności.Alejejuosobieniem-iuosobieniem
szanscywilizacji-stajesięwłaśnieLondyn.Opróczprojektupozytywistycznego
odbijasiętutakże,jaksądzę,historycznaprzemianaeuropejskichcentrów,októrej
wspominałamnapoczątkuswoichrozważań.MarzycieleireformatorzyŻeromskiego
ulegająwLondyniesilenowościinowoczesności,szukająctuprojektudlawłasnych
działań.
IchLondynjesttakże,cocharakterystyczne,miejscem,gdziekażdyznichznaj-
dujeodrazumiejscedlasiebie.Odrzuceniizranieni(zróżnychprzyczyn)przez
polskiespołeczeństwo,niemalnatychmiastadaptująsięwLondynie,któryokazuje
sięidealnymwzorcemspołecznościświetniezorganizowanejiotwartejnaobcych.
Także-umożliwającejrealizacjęzainteresowańipasji,odbieranychwPolscejakoeks-
