Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Wizualnereprezentacjehistorii
TeoretyczniezorientowanestanowiskowobecekfrazyzajmujeMichał
PawełMarkowski,wpisująctękategorięwznacznieszersząproblema-
tykęreprezentacji,którejistotą—jakwykazuje—jestdwuznaczność:
wskazywanie(ponowneuobecnienie,mediacja,prezentacja)orazzastę-
powanie(rzeczyznakiem)29.Podobne(podwójneiodmienne)funkcje
przyznajebadaczekfrazie:
Byćmożeniepowstałabyekphrasis,gdybynieiluzjaprzezroczystości
znakówjęzykowych[ł],aleteżniepowstałaby,gdybynieświado-
mośćichnieprzezroczystości,umożliwiającapisanie.Natympara-
doksieopierasięznaczenieekphrasis(aleteżwszelkiejreprezentacji)
dlarozważańteoretycznych:zjednejstronyzmierzaonadouna-
ocznieniaprzedmiotu(ukazanieprzedmiotuopisu),zdrugiejzaś
robiwszystko,bynaplanpierwszywysunąćsposóbjegoprezentacji
(narracjęlubopis)30.
Definicjąekfrazy,rozumianejwdyskursieteoretycznoliterackimjako
„werbalnareprezentacjareprezentacjigraficznejlubwizualnej”31,posłu-
gujesięAdamDziadek.Wyjaśnia,żetakujmowanaekfrazazakłada
„wytworzeniedystansudoprzedmiotupoprzezaktteoretyczny(kon-
templację)”orazwydobywa„autorefleksyjnycharaktersztukisłowa,
podejmującejzadanieukazaniainnejsztuki”32.Wstwierdzeniu:
Ekfrazaliterackawykraczazwyklepozasamodziełosztuki,nie
sprowadzasiędoimitowaniabarw,kresekczykształtówzawartych
wdanymdziele,aleraczejreprezentujedanedzieło—iwłaśnie
ztegowynikajejnazwa33.
29M.P.Markowski:Pragnienieobecnościł,s.10—12.
30Ibidem,s.13.
31Badaczpowołujesięnanastępująceźródła:J.A.W.Heffernan:Ekphrasisand
Representation.„NewLiteraryHistory”1991,vol.22,s.297—316;W.J.T.Mitchell:Pic-
tureTheory:EssaysonVerbalandVisualRepresentation.Chicago1994—zob.A.Dzia-
dek:Obrazyiwiersze…,s.39.Pełniejszyibardziejszczegółowyprzeglądzachod-
nichstanowisk,reprezentującychtęperspektywęteoretyczną,przedstawiaRoma
Sendyka:Esejiekfraza.(Herbert—Bieńkowska—Bieńczyk).W:Kulturowewizualizacje
doświadczeniał,s.184,przypis8.
32A.Dziadek:Obrazyiwierszeł,s.40,por.teżs.54.
33Ibidem,s.72.Podobnewnioskiwyprowadziłbadaczwodniesieniudoese-
jówHerbertaoobrazach—zob.A.Dziadek:Apologiatwórczejswobodył,s.47—49.
