Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16Metodaetnogeograficzna…
wszystkichczynnościniezbędnychdostworzeniamonografiifolklorystycznej.Za
najbardziejpodstawoweuznałtrzyzasady:koniecznościpoznaniawszystkichist-
niejącychwariantówwątkuiichstarannegoporównania(wolnegoodpowziętych
zgóryinterpretacji),koniecznościzachowaniapamięciomiejscuiczasiepowsta-
niakażdegoindywidualnegowariantuorazkoniecznościwyodrębnieniabadane-
gowątkuspośródpozostałychpodobnychianalizyjegostruktury,którapozwala
naukazanieczęściskładowych3.Jakometodapomocniczaprzyjęłasięrównież
nagrunciehistorii,wprzypadkuanalizskupionychnawpływieśrodowiskageo-
graficznego.Najszerszezastosowaniezyskałajednakwetnologii,służącukazy-
waniuzróżnicowaniakulturowegorozległychobszarówwformieprzestrzennej.
Metodaetnogeograficznaniejestjednakściślezwiązanazżadnymokreślonym
kierunkiembadawczymwramachetnografiiczyetnologii-posługiwalisięnią
naprzykładprzedstawicielenurtukulturowo-historycznegoorazewolucjonizmu
(zarównowjegoklasycznej,jakikrytycznejpostaci,zaproponowanejmiędzyin-
nymiprzezKazimierzaMoszyńskiego)4.WPolscewspółcześniewykorzystujesię
jąwbadaniachtzw.cieszyńskiegoośrodkabadańatlasowych.
Metodęetnogeograficznąwgłównejmierzestosujesiędoopracowywaniaat-
lasówetnograficznych,ukazującychprzestrzennezróżnicowaniekulturowe.War-
topodkreślić,żepierwszymetnologicznymatlasemnaświeciebyłAtlasAfrica-
nusLeoFrobeniusa(1929-1930),pierwszymeuropejskim-Atlaskulturyludowej
wPolsceKazimierzaMoszyńskiego(1934-1936)5,któryomówiłamwdalszejczę-
ścipracy.TużponimwyszłaprzedwojennaseriaAtlasderdeutschenVolkskunde,
redagowanaprzezHeinrichaHarmjanzaiErichaRöhra(1936-1939).Wtamtym
czasiedostrzeżono,żetylkowiększeseriemap,dotycząceróżnychdziedzinkul-
tury,mogąpozwolićnawyczerpującącharakterystykęobszarówokreślonychna
podstawiemateriałukulturowego.Dlategoteżwkilkukrajacheuropejskichsfor-
mułowano-niezależnie-koncepcjetworzeniaetnograficznychatlasównarodo-
wych,wformiezwartychijednolitychzespołówmapstanowiącychinwentaryza-
cjęskładnikówkulturyludowejwukładzieprzestrzennym6.
WdrugiejpołowieXXwiekuukazałosięwieletegotypuopracowań;wskażmy
tylkotezEuropyŚrodkowejikrajówościennych.WNiemczechwlatach1958-1979
podredakcjąMatthiasaZendera,przywspółpracyGünteraWiegelmanna,Gerdy
Grober-GlückiHeinrichaL.Coxa,kontynuowanopracenadAtlasderdeutschen
Volkskunde,wAustriipodredakcjąErnstaBurgstalleraiAdolfaHelbockaopraco-
wanoÖsterreichischerVolkskundeatlas(1959-1978),Burgstallerzainicjowałtakże
pracenadAtlasvonOberösterreich,trwającełączniezopublikowaniemkomen-
3J.Krzyżanowski:Metodageograficzno-historyczna.W:Słownikfolklorupolskiego.Red.
Idem.Warszawa1965,s.228.
4M.Pokropek:Metodaetnogeograficzna.W:Metodyetnologii.Red.E.Z.Szulc.Warsza-
wa1981,s.63,65.
5Nadcelowościąopracowaniapolskiegoatlasuetnograficznegowypowiadalisięnapo-
czątkuXXwiekuróżnibadacze,międzyinnymiKazimierzMoszyński,JanCzekanowski,
KazimierzNitschczyJanStanisławBystroń(zob.Polskiatlasetnograficzny.Zeszytpróbny.
Red.J.Gajek.Warszawa1958,s.3).
6J.Bohdanowicz,W.Sokołówna:EtnograficznepraceatlasowewEuropie.nEtnografia
Polska”1990,t.24,s.139.
