Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Metoda
etnogeograficzna…
19
Podstawąmetodygeograficznejjestfakt,iż-biorętuprzykładnajprostszy-
zupływemczasuróżnowiecznefazydanegowytworu,powstałegowokreślonym
punkcieZiemi,ekspandującwróżnychkierunkach,ulegająrozłożeniuwpłaszczyź-
nieprzestrzennej.Geograficznezasięgiwszystkichfazzmiennościowegowytworu
prawienigdyniezgadzająsięzesobą.Biorącznówprzykładnajprostszy,zauważa-
my,żefazynajdawniejszesięgajązwyklenajdalej;późniejsze-niecomniejdaleko;
najnowsze-jeszczebliżejodpunktuwyjścia.Dziękitemuchronologicznyukładfaz
zostajezbiegiemstuleciwymienionynaprzestrzenny.Ostrożnie,umiejętnieibar-
dzokrytyczniebadającgeograficznezasięgifaz,etnografczyetnologrekonstruuje
dziejedanegowytworu18.
Moszyńskipodkreślałponadto,żemetodatabyłabyłatwadozastosowania,
gdybyniekoniecznośćuwzględnieniapewnychczynników:
-różnefazywytworu(jakrównieżróżnewytwory)mająbardzoróżnąpręż-
nośćekspansywnąiwrezultacienieraznajmłodszefaledocierajądalejniżnaj-
starszeiśrednie;
-ekspandującefazywytworówkulturowychnanowoobjętychobszarachnie
zawszepozostająniezmienione;nierazpodlegajątamdalszejewolucjiiszerząsię
wtejnowejpostacinawetkupunktowiwyjściowemuformymacierzystej;
-wytworykulturowerozprzestrzeniająsięnietylkodziękifalomkulturowym,
lecztakżedziękimigracjomróżnychgrupludzkich.
Autorkonstatował,żemimotychwszystkichzastrzeżeńmetodajestibędzie
istotnadlabadańnadzjawiskamikulturowymi19.
Metodaetnogeograficznamadwaistotneaspektyinterpretacyjne,częstowza-
jemniesięuzupełniające:geograficzny(analizaiporównywaniezasięgówwy-
tworówkulturynapodstawieorografii,hydrografiiipozostałychcechterenulub
niezależnychczynników,naprzykładszlakówmigracyjnych)orazabstrakcyjno-
-przestrzenny(analizaiporównywaniezasięgówwświetleichprzestrzennego
kształtuikonfiguracji)20.Pierwszywiążesięzwykorzystaniemdoanalizywiedzy
ogeografiidanegoobszaru,drugi-naodczytywaniuwnioskówzsamegoukładu
przestrzennegozasięgówpowstałychnamapie21.
Interesującyprzykładanalizyetnogeograficznejwkontekściepierwszegozwy-
mienionychaspektówdałMoszyńskiwnieocenionymartykuleNiektóreprzyczy-
nyzróżnicowaniakulturyludowejwPolsce,wktórymprześledził,jakczynniki
geograficzneidemograficznewpływałynazapóźnieniecywilizacyjnepółnocno-
-wschodniejczęściPolskiwstosunkudopozostałychterenów.Zdaniemautora
największeznaczeniemiałytrzyprzyczyny:zachódipołudniePolski,popierwsze,
znajdująsiębliżejtzw.Zachodu,wsensieśrodkowejizachodniejEuropy,ani-
żelipółnocny-wschód,podrugie,sąodwiekówmniejzalesione,awięcjesttu
więcejpól,przestrzeniotwartych,ipotrzecie,odwiekówsągęściejzaludnio-
ne,conaogółsprzyjaszybszemurozchodzeniusięfalkulturowych22.Analizata
18K.Moszyński:Człowiekł,s.105.
19Ibidem.
20Ibidem,s.106.
21J.Topolski:Metodologiahistorii.Warszawa1984,s.392.
22K.Moszyński:NiektóreprzyczynyzróżnicowaniakulturyludowejwPolsce.nLudSło-
wiański”1938,t.4,działB:nEtnografia”,s.84B[online].
