Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20Metodaetnogeograficzna…
zostałapopartalicznymidanymidemograficzno-statystycznymi(jakmapaTade-
uszaLadenbergeradotyczącazaludnieniaPolskinapoczątkupanowaniaKazimie-
rzaWielkiego)orazinnymiźródłami.Artykułstałsiębaządodalszychdyskusji
nadzróżnicowaniemkulturowymkraju.Odwołałsiędoniegomiędzyinnymi
Kłodnicki,którypodjąłpróbęsprawdzeniaprzebiegugranicrubieżyetnogeogra-
ficznejnapodstawiemapPolskiegoatlasuetnograficznego,udowadniającichsto-
sunkowodługążywotnośćjeszczewdrugiejpołowieXXwieku23.
TopodejściebadawczestosowanorównieżwpóźniejszychbadaniachPAE
wodniesieniudowybranychzjawiskkulturymaterialnej.JerzyGrocholski,ana-
lizującwystępowanieformsnopówzabezpieczającychkopiceżniwneprzeddesz-
czem,zaznaczyłnamapiedaneizohietycznezlat1821-1939,obrazującegranice
obszarówowiększychsumachopadówwokresieletnim24.Okazałosię,żegra-
nicetewprzybliżeniuodpowiadajązasięgowiwystępowaniaróżnychformsno-
pównakrywającychkopice,cowięcej-nasilenieichwystępowaniazwiększasię
stopniowoodgranicywiększychopadów,wkierunkuwschodniejipołudniowej
Polski.Trudniejwnioskowaćotejzależnościwodniesieniudoziemzachodnich
ipółnocnych,gdzienastąpiłyliczneruchymigracyjne-daneatlasowesątunie-
pełne(wwieluprzypadkachzabezpieczaniekopicniebyłoznane).Uwzględniasię
równieżzasięgiwystępowanianiektórychdrzewwPolsce,zestawioneprzezbota-
nikaWładysławaSzafera.PrzykładowoZofiaWiraszkosięgadoopracowańSza-
fera,określającgatunkidrzew,zktórychwykonujesiępodwalinę25,zaśBarbara
Jankowskaanalizującte,zktórychpozyskujesięnawiosnęsokpitny26.Wpierw-
szymprzypadkuokazałosię,żeistotnesągłówniecechymateriałowe(najrzadziej
wtymceluwykorzystywanobuka,pomimożewystępowałnasporychobszarach
środkowejorazwschodniejPolski)27,wdrugim-pozyskiwaniesokupitnegozja-
worudotyczycałegoobszaruwystępowaniategodrzewawPolsce,leczwlatach
50.i60.XXwiekubyłoograniczonedokilkumiejscowościleżącychnapołu-
dniowychkrańcachkraju.Wbadaniachatlasowychpoduwagębranesąrównież
określoneuwarunkowaniagospodarcze28.
23Zob.np.:Z.Kłodnicki:Takzwanarubieżetnogeograficznaaproblemgenezyprze-
strzennegozróżnicowaniakulturyludowejwPolsce.nLud”1994,t.77,s.47-68;Idem:Geogra-
ficznezróżnicowanietradycyjnejkulturywPolsce.Uwagiorubieżachkulturowych.W:nArchi-
wumEtnograficzne”.T.41.Red.Z.Kłodnicki,H.Rusek.Wrocław2003,s.247-256.
24Zob.Polskiatlasetnograficzny.Z.2.Red.J.Gajek.Warszawa1965,mapa75:Zabezpie-
czaniekopicżniwnychprzeddeszczem,kartaXXX.
25Zob.Polskiatlasetnograficzny.Z.4.Red.J.Gajek.Warszawa1971,mapa197:Podwa-
lina,kartaCI.
26Zob.Polskiatlasetnograficzny.Z.6.Red.J.Gajek.Warszawa1981,mapa311:Ściąganie
nawiosnępitnychsokówzdrzew,kartaCLXVII.
27Daneopodwaliniebukowejpozyskanowjednejwsiznajdującejsiępozawschodnią
granicąnaturalnegowystępowaniategogatunkudrzewa.
28KonradHanisch,analizującproceszanikaniadomowejobróbkiwłókna,uwzględnił
danedotyczącepowierzchniuprawnejlnuikonopiwlatach60.XXwieku.Zmapywyni-
ka,żewiększaprocentowoilośćuprawtychroślinwpewnymstopniuwpływałanadłuższe
utrzymywaniesiępraktykidomowejobróbkiwłókna,codotyczyłogłówniesporejczęści
wschodniejPolski(imdalejnazachód,tymbardziejzjawiskomiałocharakterreliktowy,
apowierzchniauprawbyłamniejsza).Zob.Polskiatlasetnograficzny.Z.5.Red.J.Gajek.
Warszawa1974,mapa272:Zanikaniedomowejobróbkiwłóknanatlewspółczesnejuprawy
lnuikonopi,kartaCXL.
