Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
porządkuspołecznego.Wefekcie„obca”grupazostajewkrótkimczasienapiętno-
wanaiobarczonastatusem„dewiacyjnej”36.
Wykluczenieetniczne,podobniejakspołeczne,możemiećcharakterindywidu-
alnylubgrupowy.Możnajerozumiećzarównojakopewienstanrzeczy,czyliwy-
kluczenie,jakiproces,któryprowadzidotegostanu,czyliwykluczanie.Możemieć
charakter„wewnętrzny”,stosującysiędowłasnychobywateli,np.członkówmniej-
szościnarodowych,lub„zewnętrzny”,dotyczącyosóbznajdującychsięnaterenie
danegopaństwa,aleniemającychjegoobywatelstwa,np.cudzoziemców,imigran-
tów,uchodźcówitp.37
Toostatnierozróżnieniestałosięważnympunktemdyskusjinadwykluczeniem
etnicznym,którewiążejezprocesamitworzenianowoczesnegopaństwanarodowe-
go.DużyrozgłosuzyskałapracaAndreasaWimmera,którywykazywał,żetono-
woczesnepaństwonarodowestałosięobecniepodstawowymobszarem,wramach
któregonastępujewłączanieiwykluczaniezewspólnotyspołecznej38.Głównejego
instytucje,jakdemokracja,opiekaspołeczna,pracaitp.byłyisąsystematycznie
związanezformamiekskluzjietnicznej.Dostępdonichbyłijestbowiemregulowa-
nyposiadaniemobywatelstwawyznaczanegogłównienapodstawiekryteriówprzy-
należnościdodominującejgrupynarodowejwdanympaństwieijejzakorzenienia
wokreślonejojczyźnieterytorialnej39.
Wimmerrozpatrujenacjonalizmjakoformępodstawowegokompromisukultu-
rowegowytwarzającego„wyobrażonąwspólnotę”wnowoczesnymspołeczeństwie,
anatworzeniepaństwanarodowegopatrzyjakonaproces„etnicznegozamykania”
danegospołeczeństwa,zamykaniazwiązanegozakceptacjątakiegokompromisu40.
Historycznieróżnorodnedrogitworzeniasiępaństwnarodowychrodziłyrozmaitość
sposobóworganizacjiekskluzjiiinkluzjiopartychnakryteriachetnicznych.Ozna-
czatojednocześnie,jegozdaniem,żekonfliktyetniczneiksenofobiastanowiąstały
elementwzorunowoczesnegopaństwanarodowego41.
ChristianJoppke,polemizującztezamiWimmera,podkreśla,żenowoczesne
zachodniepaństwanarodowecharakteryzujeobecnienapięciemiędzyuniwersali-
stycznymliberalizmem,uznającymrównośćprawiwolnościwszystkichswoich
członków-obywateli,apartykularystycznymnacjonalizmemwykluczającymzdo-
14
36IwonaZielińska,Media,interesipanikamoralna.Nowakategoriasocjologicznaijejim-
plikacje,„KulturaiSpołeczeństwo”2004,nr4;WojciechJ.Burszta,Światjakowięzieniekultury.
Pomyślenia,PIW,Warszawa2008,s.79–87.
37ChristianJoppke,ExclusionintheLiberalState.TheCaseofImmigrationandCitizenship
Policy,„EuropeanJournalofSocialTheory”2005,nr1,s.45–46.
38AndreasWimmer,NationalistExclusionandEthnicConflict.ShadowsofModernity,Cam-
bridgeUniversityPress,Cambridge2002.
39Tamże,s.4–5;por.J.Torpey,ComingandGoing:OntheStateMonopolizationoftheLe-
gitimate"MeansofMovement”,„SociologicalTheory”1998,nr3,s.239–259.PracaWimmera
jestzwiązanazpróbaminowegoodczytywania„nacjonalizmu”itworzenianowoczesnegopań-
stwa,naroduorazjegolegitymizacji,zob.CraigCalhoun,Nacjonalizm,przeł.B.Piasecki,Wydaw-
nictwaAkademickieiProfesjonalne,Warszawa2007,s.102–130.
40AndreasWimmer,NationalistExclusion…,s.52.
41Tamże,s.64–81.
