Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6.Przestrzeńiopiniapubliczna
21
Wmieszczańsko-obywatelskiejsferzepublicznejkształtujesięświa-
domośćpolityczna,którawopozycjidowładzyabsolutnejartykułu-
jepojęcieiżądanieprawogólnychiabstrakcyjnych,awkońcuczuje
sięnasiłachrównieżsiebiesamą,mianowicieopiniępubliczną,obwo-
łaćjedynym,prawowitymźródłemtychpraw.WXVIIIwieku,wmia-
ręupływulat,opiniapublicznazaczniedomagaćsiękompetencjipra-
wodawczej(...)9.
Azatem–wedługHabermasa–wzrostznaczeniamieszczańskiej
sferypublicznej,uosabianejwopiniipublicznej(wopozycjidoopi-
niiludowej,którejwyrazicielemjestnieoświeconyplebs),wywierają-
cejogromnywpływnapropagowaniewśródspołeczeństwanowych
wartościipoglądówspołeczno-filozoficznych,doprowadziłdoodebra-
niaprzezbogatemieszczeństwowładzydotychczasowymrządzącym
ześrodowiskarystokratycznych,atymsamym–doupadkuAncien
Régime’u.
WtymwłaśniemiejscuwpolemikęzHabermasemwdajesięAr-
letteFarge,francuskahistorykiznawcawiekuoświecenia.Zgadzając
sięwwielupunktachzteoriaminiemieckiegobadacza,twierdziona
wksiążcept.Direetmaldire,żeprzestrzeńpublicznaniewykształciła
siętylkodziękibogatemuiwyedukowanemumieszczaństwuorazjego
elitom,alerównież–wwynikuaktywizacjiszerokopojętegoludu,któ-
rybiorącudziałwpolitycznychdyskusjachpublicznychizajmującwłas-
nestanowiskowobecbieżącychwydarzeńizjawiskocharakterzepoli-
tyczno-społecznym,budowałswojątożsamość.Wyrazemtego,żeztą
pogardzanąprzezwspółczesnych10warstwąspołecznąsięwowychcza-
sachliczono,byłożywezainteresowanieparyskiejpolicji(utworzonej
wroku1667)opiniamiwyrażanymiprzezludwłaśnieiinformowanie
monarchyostanieopiniispołecznej:
9J.Habermas,Strukturalneprzeobrażenia...,dz.cyt.,s.138.
10PrzywołujetuFargeopinięPierre’aCharrona,którywswoimdzielept.Omądrości,
jeszczez1601r.,piszetak:nProstyludzawszebiadoliiwarczynaPaństwo,złorze-
czyiobraźliwiewyrażasięotych,którzyrządząidowodzą.(...)Prostakjestwięc
niczymdzikiezwierzę:wszelkiejegomyślinikomusięnieprzydają,wszystko,co
mówi,jestnieprawdziwebądźbłędne,odrzuca,codobre,przyjmuje,cozłe,cowy-
chwala,jestniegodziwe,ato,corobi,jestczystągłupotą”.Cyt.za:A.Farge,Direet
maldire:l’opinionpubliqueauXVIIIesiècle,Seuil,Paryż1992,s.15.Tenipozosta-
łecytatyprzytaczanewniniejszejksiążcepodanesąwtłumaczeniuwłasnymauto-
ra,chybażezaznaczonoinaczej.
