Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
7.4.SłownikfilozoficznyWoltera
37
Świadomjestzatemhrabia,żetosiłafizycznaspowodowałazniewo-
leniekobiet.Byłotonadużycie–mówijasno.Zauważajednak,żedzie-
jesiętakjedyniewśródludówdzikich.Wświeciecywilizowanymbo-
wiemnintelektprzedkładasięponadciało”26–pisze.
ByćmożeprzytoczoneurywkizprzepastnegodzieładeBufona,ja-
kimbyłanapisanatrzydziestosześciotomowaHistorianaturalna,niewy-
dająsiędziświelcerewolucyjne.Trzebajednakżeprzypomniećczytelni-
kowi,żeswojąpracąoraznnaturalistycznym”iempirycznympodejściem
doporuszanychwniejkwestii,wprowadziłdeBufondonaukbiologicz-
nychzupełnienowąjakość.Podejmująctakmonumentalnąpróbęopi-
saniaistniejącegoświata,badacztenodmalowałszczegółowo(choćnie
zawszetrafnie)dziejepowstawanianaszejplanetyoraz,wnajmniejszych
nierazdetalach,opisałnajliczniejszeformyżycia,zczłowiekiemwłącznie.
Niepoprzestawałjednaknasamychtylkoobserwacjach–próbowałteż
dociekaćprzyczyntakiegoanieinnegostanurzeczy.Pierwszyrazbodaj
whistoriiktośodważyłsięwyjaśnićistotęludzkościniepoprzezreligię
czyfilozofię,alewwynikubacznychobserwacjiidoświadczeń.Człowiek
wdzieledeBufonastajesięnapowrótniejakostworzeniemNatury(anie
wytworemcywilizacji),jakżepodobnymdomałpczyróżnychczworo-
nożnychssaków(choćjednocześniebadacztenstwierdza,żeczłowiek
składasięzdwóchform,cielesnejiduchowej–duszy,stanowiącejnaszą
świadomość).Dałhrabiaprzykładbadawczynastępnympokoleniom–
owonaturalistycznepodejście,jakżeinspirującebadaczywwiekuXIX,
zKarolemDarwinemnaczele.
7.4.SŁOWNIKFILOZOFICZNYWOLTERA
Innym,równieistotnymdziełem,wktórymnfilozofujesię”nate-
matkobiet,jestWolterowskiSłownikfilozoficzny.Takotomyślicielten
wyrażasięonich:
Ciałozawszerozporządzaduchem.Kobietymająciałasłabszeod
nas[mężczyzn],posiadająwięcejsprawnościwdłoniach,dużobardziej
zwinnychodnaszych;niemogącuczestniczyćwłaściwiewpracach
26Tamże.
