Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Użytecznośćjakokategoriaekonomiczna
13
ujęciuużyteczności,traktującjejakoczasowącałośćchwilowodoświadcza-
nejużyteczności.Zbiegiemlatujęcietotraciłojednakznaczenie,zwłaszcza
zewzględunatrudnościteoretycznezarównowodniesieniudoistotysamego
zjawiska,jakisposobupomiaru.H.R.Varian[1997,s.84]jakozasadniczypowód
podajetrudnościpomiarowetakrozumianejużytecznościzarównowodniesie-
niudopojedynczegowyboru,jakiwodniesieniudowyborówwariantowych,
trudnościpomiaruinterpersonalnegooraztrudnościdefinicyjneużyteczności,
spowodowanebrakiemprecyzyjnegookreśleniajejistoty.Nagrunciekrytyki
takiegopodejściaekonomiścizaproponowali,byużytecznośćodnosićdowy-
borówposzczególnychosób.Wtymsensieużytecznośćmożebyćrozumiana
jakosposóbopisupreferencjiokreślonegowyborunadinnymimożliwościami.
Problembadawczyzostałzatemprzesuniętyzbezowocnegoposzukiwania
maksymalnejsatysfakcjinaanalizęzgodnościpreferencjikonsumentówiich
racjonalnychwyborów[Kahneman,Thaler,2006,s.222-223].
WmiaręrozwojusamejekonomiipodkoniecXIXw.,jakirozpowszechniania
sięzastosowańnarzędzimatematycznychwtejnauce,podjętopróbęrozwiązania
problemupomiaruużyteczności.Dokonanorozróżnieniamiędzyużytecznością
różnychdóbrdlajednejosoby(użytecznośćintrapersonalna)orazjednegodobra
międzywielomaosobami(użytecznośćinterpersonalna).Wpierwszymprzypadku
wybórkonsumentadotyczywieludóbr,którewzględemsiebiesąkonkurencyjne.
Określeniepreferencjiprzezkonsumentadotyczyćbędzietakiejsytuacji,wktó-
rejdokonaonwyborutakiejkombinacjitychdóbr,byosiągnąćstanoptymalny.
Doprecyzyjnegowyjaśnienia,czymjesttakistanoptymalny,niezbędnejestużycie
analizymarginalnejprzedstawionejwdalszejczęścipracy.
Wdrugimprzypadku,kiedyanalizowanajestużytecznośćdlaposzczegól-
nychkonsumentówtegosamegodobra,podejmowanajestpróbawskazania
jegowartościdlakażdegoznich.Wtejsytuacjiniebezznaczeniabędzie
przyjętypunktodniesienia-użytecznośćdanegodobradlainnychczłonków
grupykonsumenta.Podobieństwookreślonychcechspołeczno-ekonomicznych
uzasadniasłusznośćbadaniaużytecznościmiędzyróżnymigrupami,np.
społeczno-ekonomicznymigospodarstwdomowychczygospodarstwamiwy-
szczególnionymizewzględunaliczbęczłonków.Oprócztakiegorozróżnienia
użyteczności,podstawoweznaczeniezewzględunasamsposóbjejwartościo-
waniamapodziałnaużytecznośćkardynalnąiporządkową(ordynalną),która
zostanieopisanadalej.
Analizaużytecznościwymagawprowadzeniapojęciafunkcjiużyteczności,
którąnazywaćsiębędzietakieprzyporządkowaniewartościdlakażdegozdóbrlub
teżkoszykadóbr,żedobra(lubichkoszyki)bardziejpreferowanebędąotrzymy-
waływyższąwartośćliczbową.Jeślidobra(lubichkoszyki)bardziejpreferowane
zostanąoznaczoneprzezx1,zaśdobra(lubichkoszyki)mniejpreferowaneprzez
x2,toużytecznośćx1będziewiększaodużytecznościx2,azatemu1>u2.Funkcja
użytecznościmożezostaćprzekształconazgodniezprzekształceniemmonotonicz-
nymiwyrażaćdokładnietesamepreferencje[Varian,1997,s.87].Jesttoważne
