Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rychzostałozahamowane.Większośćrowówmelioracyjnychnapotorfiachiwsą-
siedztwietorfowiskniejestczyszczonaizarasta,coskutkujewzrastającymnawod-
nieniempotorfi.Nawszystkichtorfowiskachzzachowanymifragmentamikopuł
wróżnymstopniuobserwujesięzachodzącyprocesrenaturalizacjitychobiektów,
którynajwcześniej(od1956roku)rozpocząłsięnatorfowiskuBórnaCzerwonem
(jakojedynewpolskiejczęściKotlinyOrawsko-Nowotarskiejjestobjętewcałości
ochronąrezerwatową).
OdcinkidolingórnegoSanuiWołosatego(ztorfowiskamiwysokimiwdnie)
zbudowanezwarstwkrośnieńskichiotoczoneprzezgrzbietyorzeźbiegórśred-
nich,gdzieopadyosiągają1200mm.Torfowiskawdwóchwymienionychwyżejdo-
linachpołożonenawysokości628-746mn.p.m.,aodcinkidendolinztorfowi-
skami(włączniezobszaramipozbawionymitorfowisk)mająpowierzchnię15km2,
przyczymnajwiększeskupiskotorfowiskobejmuje11-kilometrowyodcinekdoliny
Sanu[7].WzdłużbadanegoodcinkaSanuprzebiegagranicapolsko-ukraińska,co
oznacza,żetylkoczęśćtorfowiskwdniedolinytejrzekizostałauwzględnionawpracy
(orazwszystkietorfowiskawdolinieWołosatego).Torfowiskawdolinachgórnego
SanuiWołosategorozwiniętewobrębiepaleokoryt,międzywałamibrzegowy-
mi(levee)apodstawązboczyoraznapowierzchniachstożkównapływowych.Pod-
łożetorfowisk,podobniejakwKotlinieOrawsko-Nowotarskiej,stanowiwarstwa
glinyleżącanawodonośnychżwirach.Takżetutajwewklęsłychformachterenu
występująwypływypłytkichwódpodziemnych[7],warunkującerozwójsiedlisk
hydrogenicznych,gdziemogąsiętworzyćdalszetorfowiskaniskie,wniektórych
sytuacjachprzekształcającesięwtorfowiskawysokie.Omawianednadolinbiesz-
czadzkichwyróżniadużyobszarpotencjalnegorozwojutorfowisk,zajętyprzez
siedliskahydrogeniczne,któryjestdwukrotniemniejszyodłącznejpowierzchniza-
jętejprzeztorfowiskaniskieiwysokie[7].Takżenatymobszarzetorfowiskanależą
dotopogenicznych,soligenicznychlubombrogenicznych.Wyróżniająsięonenie-
wielkimiprzekształceniamiantropogenicznymi,gdyżdopieroodokołopołowyXIX
wiekubyłylokalnieodwadnianerowami.Wybieranietorfuzezłożawubiegłychla-
tachniezostałoudokumentowaneźródłamihistorycznymi,alewystępującena
większościkopułformy(antropogeniczne?)wskazująnatakisposóbichdawnego
użytkowaniaprzezmiejscowąludnośćwysiedlonąw1946r0ku.Ostatniafazaantro-
pogenicznejdegradacjitorfowiskbieszczadzkichnastąpiławlatach70.,kiedypodję-
tebyłypróbyichosuszenia,awdalszychplanachlikwidacjitychobiektów.Wlatach90.
wszystkietorfowiskanaomawianymobszarzezostaływłączonedoBieszczadzkie-
goParkuNarodowegoiodtegoczasu(niektóreobiektyjużpo1946roku)podlega-
procesowirenaturalizacji.
Położenieanalizowanychtorfowiskwysokichwdwóchbadanychobszarach
pokazujeschematycznieryc.1.Uwzględnionotylkoichrozmieszczeniezeszcząt-
kowymikopułamiobardzozróżnicowanejpowierzchni,pominiętonatomiasttor-
fowiskaniskieimłodepotorfia,którychzasięgjesttrudnydoprzedstawieniawprzyję-
tejskalimapnarycinie.
37