Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
WŁODZiMiERZGALEWiCZ
kognitywnaniezdolnośćdorozpoznanianaturyikwalifikacjipopeł-
nianegowystępku,aniewolicjonalnaniezdolnośćsamokontroli,nie-
pozwalającanapowstrzymaniesięodjegopopełnienia.Tymsamym
regułaIDRAprzywracazasadniczoważnośćregułyM’Naghtena,
ztątylkoróżnicą,żemówiącnieojakimkolwiekrozpoznawaniuna-
turyikwalifikacjiczynu,leczbardziejspecyficznieoichuświada-
mianiusobiewcałejpełni(appreciation),pozostawiapewnąfurtkę
douwalnianiaodwinysprawcówniektórychprzestępstwpopełnia-
nychwwynikugwałtownychzaburzeńemocjonalnych(por.Fradella,
2007,s.26).PodobniejakwkryteriumALI/MPC,takiwtym„zre-
formowanym”ujęciupoczytalnościznamionującają„pełnaświado-
mość”możebyćbowiemtraktowanajakocałośćbogatszaod„wie-
dzy”,gdyżwymagającanietylko(czystointelektualnej)znajomości
odpowiednichfaktówinorm,lecztakżeichstosownejemocjonalnej
oceny0
Możnawięcpowiedzieć,żewanglosaskichsystemachprawnych
wwynikuzarysowanychregulacjiireformuznajesięostatecznie
tylkojedno,kognitywnekryteriumniepoczytalności,upatrującpod-
stawędouchyleniakarnejodpowiedzialnościosobyczyniącejcośzłe-
gowyłączniewjejniezdolnościdorozpoznaniazłejnaturytegoczy-
nu,natomiastnieuznajączatakąpodstawęsamejtylkoniezdolności
dokontrolowaniaswojegodziałania,tzn.oparciasiępokusieczynów
rozpoznawanychjakozłelubniewłaściwe.Znaczniebardziejotwar-
tąpostawęwobectegodrugiego,wolicjonalnegokryteriumniepoczy-
talnościzajmująjurysdykcjekontynentalnychkrajóweuropejskich.
Systemem,któryakceptujeobiewyróżnionepodstawydouchyle-
niakarnejodpowiedzialnościosóbdopuszczającychsiękaralnych
czynówpodwpływemzaburzeńpsychicznych,jestnp.systempra-
waniemieckiego.Niemieckikodekskarny(Strafgesetzbuch)zawiera
dwaparagrafydotyczącepoczytalności,czyteżzdolnościponoszenia
winy(Schuldfähigkeit).w§20formułujesięwarunkiniezdolnoścido
ponoszeniawinywskutekzaburzeńpsychicznych(Schuldunfähigke-
itwegenseelischerStörungen):
Nieponosiwinyten,ktopopełniającpewienczynwskutekpatologicznego
zaburzeniapsychicznego,wskutekgłębokiegozaburzeniaświadomościlub
wskutekupośledzeniaumysłowegoczyteżinnejciężkiejanomaliipsychicz-
nej,jestniezdolnydotego,abyzrozumiećprawnąniewłaściwośćtegoczynu
lubpostępowaćzgodnieztymrozumieniem50
5„OhneSchuldhandelt,werbeiBegehungderTatwegeneinerkrankhaftenseeli-
schenStörung,wegeneinertiefgreifendenBewußtseinsstörungoderwegenSchwach-
sinnsodereinerschwerenanderenseelischenAbartigkeitunfähigist,dasUnrecht
derTateinzusehenodernachdieserEinsichtzuhandeln”.
