Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Oczywiary
11
abytrudnośćzostałaoddalona.Buddyści,szintoiściposiadająDprzekonaniaposzcze-
gólneB,aSokrateswłaśniewoparciuoDzasadęodruchowąBwyciągnąłwniosek,że
każdypowinienotaczaćkultembogówczczonychwswymmieście.Absolutnazgoda
spekulatywna,nawetwporządkunaturalnym,uswejpodstawywymagadoskona-
łejpewnościobiektywnej.Nietłumaczętegozdaniaśw.Tomasza,boobawiamsię,
żemógłbymosłabićjegoznaczenie:DPropiummotivumintellectusestverumidquod
habetinfallibilemveritatem.Undequandocumqueintellectusmoveturabaliquo
fallibilisigno,estaliquainordinatioinipso,siveperfectesiveinperfectemoveaturB19.
Czygodzisięzatem,abynieuporządkowaniebyłopodstawąwiaryczyteżwpro-
wadzeniemdoniej?
***
Odwołaniesiędoświatłałaskiwydajesięzatemkonieczne;cóżzresztąbardziej
naturalnegowtejmaterii?Niektórzynajwyraźniejbezodwoływaniasiędołaski
usiłująwyjaśnićwiarygodność;inni-naprzykładSuarez-niepotrafiąsiębezniej
obejść,przynajmniejwtedy,gdyidzieowiaręprostaczkówidzieci.
Możnasiędziwić,żedrogątąnieposzławiększośćteologówiżeniezaprze-
stanomnożeniadociekańisubtelnychhipotezmającychnaceluwyjaśnienie
wsposóbczystonaturalnypostrzeganiaracjiuzasadniającychwiarę.Powodemtego
-jaksięwydaje-jestfakt,iżci,którzyodwoływalisiędołaski,niepokazywali
dośćwyraźnie,wjakisposóbmożeonatworzyćdoskonałąpewność,niewprowa-
dzajączamieszanianapłaszczyźniepsychologicznej,nieprzynoszączsobąnowych
pojęć,nowychprzedmiotów.
Jaksięwydaje,owądrogęzamknęłoprzednimipewneuprzedzenienatury
filozoficznej.Niezabrakłoimanipoczuciatrudności,aniskupienianafaktach.
Wichstudiachmożemyniekiedypodziwiać-obokzręcznościargumentacji-owo
wyczuciekonkretnejpsychologii,któreBalzactakwysokoceniłuprzedstawicieli
duchowieństwakatolickiego.Niemożemyjednakuniknąćinnejkonstatacji.Więk-
szośćowychpisarzyograniczasiędoanalizowaniastanuświadomościwiernych
ibierzepoduwagętylkopewneelementyprzedstawienia,azaniedbujesyntetyczn!
aktywnośćumysłunaturalnegoczyteżwyniesionegodonadprzyrodzoności.Uży-
wającjęzykascholastycznego,możnabypowiedzieć,żerozważająoniwyłącznie
mądryipobożny;przetomuszęopieraćsięijestemzmuszonywierzyćwto,coprzedstawiamijako
godnewierzeniaB-dopisektłum.]Jesttozwyczajowewyjaśnienie,przejęteprzezniezliczonąliczbę
autorów.Cóżzagłupifundamentdlawiarynadprzyrodzonej!Gdzieżturóżnicawstosunkudonie-
wiernego!Agdybydzieckowolałonauczycielaodproboszcza?
19DeVeritate,q.18,a.6.[DWłaściwymzatempowodemdladziałaniaintelektujestto,wczym
znajdujesięniepodważalnaprawda.Dlategoilekroćintelektporuszanyjestprzezomylneznaki,
pojawiasięwnimnieład,niezależnieodtego,czyporuszanyjestdoskonale,czyteżniedoskonaleB;
wyd.polskie:św.TomaszzAkwinu,Kwestiedyskutowaneoprawdzie,przekład:A.Aduszkiewicz,
L.Kuczyński,J.Ruszczyński,Kęty1998,t.II,s.107-dopisektłum.]
